Nili była tajną żydowską organizacją
szpiegowską, która powstała w 1915 roku w Palestynie i prowadziła
działalność na rzecz Brytyjczyków.
Nazwa organizacji była akronimem wersetu
1 Samuelowej 15:29 "Jeden przedwieczny Bóg Izraela nie
kłamie" ("Netzakh Israel Lo
Ishaker").
Założycielami organizacji byli Aaron Aaronsohn
(1876-1919) i Avshalom Feinberg (1889-1917). Podjęli oni próbę
nawiązania kontaktu z HaShomer, jednak spotkali się z
podejrzliwością i brakiem zaufania.
W 1915 roku władze tureckie aresztowały Avshaloma
Feinberga i po oskarżeniu o działalność szpiegowską, osadziły
w więzieniu Feinberg.
W tym samym czasie Palestynę nawiedziła
plaga szarańczy, która spustoszyła uprawy rolnicze. Pomoc w
walce z szarańczą zaproponował Turkom żydowski botanik Aaron
Aaronsohn. Poprosił on o zwolnienie z więzienia Feinberga, który
miał mu być niezbędny do pomocy w walce z szarańczą. W ten sposób
członkowie Nilu mogli walcząc z szarańczą swobodnie poruszać
się po całym terytorium Palestyny i zbierać informacje o rozmieszczeniu
i ruchach wojsk tureckich.
Alex Aaronsohn i Avshalom Feinberg podjęli
próbę nawiązania kontaktu z wywiadem brytyjskim w Egipcie, jednak
nie byli przez nich traktowani poważnie. Zdesperowany Aaronsohn
wyjechał wówczas do Europy, i poprzez Berlin oraz Kopenhagę
dostał się do Londynu. Dopiero tutaj brytyjskie władze nawiązały
współpracę z Nilem.
Informacje szpiegowskie były przekazywane
do Brytyjczyków w Egipcie. Podczas
próby przekraczania granicy w 1917 roku zginął Avshalom Feinberg,
a Josef Lishansky został ranny. Od lutego do września 1917 roku
działacze Nilu regularnie pływali do Egiptu łodzią "Monegan".
W drogę powrotną do Palestyny zabierali pieniądze pochodzące
od amerykańskich Żydów, dla głodujących osad w Ziemi Izraela.
Pojawienie się niemieckich okrętów podwodnych
przerwało kursowanie statku. Od tego momentu wiadomości przekazywano
przy pomocy gołębi pocztowych.
Pod koniec 1917 roku Turcy przechwycili
jednego z gołębi i odszyfrowali kod używany przez Nili
(opierał się na językach hebrajskim, aramejskim, francuskim
i angielskim). W rezultacie Turcy rozbili sieć szpiegowską.
W październiku 1917 roku wojsko tureckie okrążyło Zichron Yaakov
i aresztowało członków Nilu. Po czterech dniach tortur
samobójstwo popełniła Sara Aaronsohn (1890-1917). Pozostałych
więźniów uwięziono w Damaszku, część z nich skazując na śmierć.
Grupa przestała istnieć.
|