Na przełomie XII i XIII wieku duże grupy Żydów, mieszkających na terenach Niemiec, musiały opuścić miejsce swego zamieszkania. Gonieni prześladowaniami i edyktami, wypędzeni Żydzi przybywali do Polski, gdzie dzięki przywilejom mieli dobre warunki życia. Ten ruch migracyjny Żydów nasilił się jeszcze w okresie reformacji, gdy nasiliły się prześladowania w zachodniej Europie.

Przybywających z Niemiec Żydów nazywano Aszkenazim, od biblijnej nazwy Niemiec, Aszkenaz. Żydzi Aszkenazyjscy narzucili polskiej społeczności żydowskiej własny język i kulturę religijną. Bardzo mocno zaistnieli w gospodarce krajowej, stanowiąc pomost pomiędzy szlachtą a chłopami. Żydzi przede wszystkim zajmowali się handlem. Stworzyli na terenie Rzeczpospolitej Obojga Narodów bogatą kulturę, z własnym sposobem życia, językiem potocznym (jidysz), wymową hebrajską i odmienną liturgią.

Złoty wiek Żydów Aszkenazyjskich skończył się nagle, wraz z wybuchem powstań kozackich Chmielnickiego w 1648 roku. Jednym z celów zbuntowanych Kozaków, było wypędzenie Żydów z Ukrainy. Według kronik żydowskich liczba sięgnęła 100 tys. zamordowanych z 300 społeczności.

Polska przestała być już punktem ciężkości osadnictwa aszkenazyjskiego. Teraz Żydzi przesiedlali się z powrotem na zachód, do Niemiec i dalej, do ośrodków zamieszkanych przez Żydów portugalskich. Diaspora aszkenazyjska stała się faktem o wielkim i trwałym znaczeniu dla świata żydowskiego.

Migracja Żydów z Polski nie oznaczała jednak, że ich liczba zmalała w sposób znaczący. Wręcz przeciwnie, według opinii niektórych historyków, pod koniec XVIII wieku 80 % Żydów mieszkało na terenach Polski.

Tymczasem w zachodniej Europie stopniowo poprawiały się warunki życia Żydów. Mniejsze księstwa niemieckie zaczęły na powrót ich przyjmować. W różnych niemieckich miastach zaczęły, więc powstawać nowe społeczności żydowskie. Trudniąc się głównie handlem, wzbogacili się oni na zaopatrzeniu armii w całej Europie, a nawet w Ameryce Północnej. Drugą okazję wzbogacenia się stwarzały niemieckie dwory książęce, które potrzebowały licznych usług bankowych i dużego zaopatrzenia w luksusowe towary. Wkrótce tzw. Żydzi dworscy (Hofjuden) osiągnęli wielkie fortuny i znaczne wpływy. Stanowili oni nieliczną mniejszość, lecz w jakimś sensie torowali drogę do uznania społeczności żydowskiej. Wokół nich gromadziły się szersze kręgi Żydów. Z zamożnością tych Żydów dworskich mocno kontrastowała bieda i nędza przeludnionych uliczek żydowskich (Judengassen).

Diaspora aszkenazyjska nieustannie przemieszczała się na zachód. W końcu XVIII wieku w Alzacji żyło około 20 tys. Żydów. W samym Amsterdamie mieszkało ponad 20 tys. Żydów, tworząc tym samym największy ośrodek żydowski na świecie. W tym mieście, Aszkenazyjczycy nigdy nie dorównali zamożności Sefardyjczyków, którzy skupili w swoich rękach znaczną finansjerę i dalekosiężny handel kupców i jubilerów. Obie społeczności w Amsterdamie trzymały się na ogół z dala od siebie. Zachowały oddzielne synagogi i organizację gmin, unikano również wiązania przez małżeństwa. Ta odmienność jednak nie przeradzała się w rzeczywistą wrogość i z czasem większość istniejących barier przełamano.