Nowy Testament
Nowy Testament został
napisany po grecku, nie językiem greckim klasycznego okresu,
ale greckim ludzi klas oświeconych w owym czasie, zwanym koine
(ogólnym albo potocznym językiem). Ale Nowy Testament grecki,
choć reprezentuje dobry język grecki pierwszego stulecia chrześcijańskiego,
zawiera wielką liczbę hebrajskich wyrażeń idiomatycznych, zwanych
hebraizmami, dosłownie przetłumaczonych na grecki. Dlatego też
ten, kto interpretuje grecki Nowy Testament, znajduje wielką
pomoc w znajomości hebrajskiego, ułatwiającej jego zrozumienie.
Te idiomatyczne wyrażenia, charakterystyczne wyrażenia formy
greckiej Septuaginty, a przede wszystkim nowe chrześcijańskie
znaczenia wielu greckich słów Nowego Testamentu sprawiają, iż
ten język grecki wymaga specjalnego badania.
Porządek Nowego Testamentu
w oryginale greckim jest następujący:
(1) - Ewangelia
Mateusza
(2) - Ewangelia
Marka
(3) - Ewangelia
Łukasza
(4) - Ewangelia
Jana
(5) - Dzieje
Apostolskie
(6) - List Jakuba
(7) - 1 List
Piotra
(8) - 2 List
Piotra
(9) - 1 List
Jana
(10) - 2 List
Jana
(11) - 3 List
Jana
(12) - List
Judy
(13) - List
do Rzymian
(14) - 1 List
do Koryntian
(15) - 2 List
do Koryntian
(16) - List
do Galatów
(17) - List
do Efezów
(18) - List
do Filipensów
(19) - List
do Kolosensów
(20) - 1 List
do Tesaloniczan
(21) - 2 List
do Tesaloniczan
(22) - List
do Żydów
(23) - 1 List
do Tymoteusza
(24) - 2 List
do Tymoteusza
(25) - List
do Tytusa
(26) - List
do Filemona
(27) - Objawienie
Należy dodać, że nie wszystkie greckie
manuskrypty idą za powyżej podanym porządkiem ksiąg Nowego Testamentu,
lecz lepsze z nich i starsze tak czynią. W sumie Nowy Testament
liczy 27 ksiąg.
Najstarsze rękopisy
Nowego Testamentu pochodzą z około 325 roku n.e. Są to rękopisy
Watykański i Synaicki. Rękopis Watykański został tak nazwany
ze względu na to, iż znajduje się on w Bibliotece Watykańskiej
w Rzymie, we Włoszech. Jest on jednym z największych skarbów
Watykanu. Obejmuje on prawie cały Nowy Testament, lecz zatrzymuje
się na Liście do Żydów 9:14 - brak w nim reszty tego listu,
1 i 2 Listu do Tymoteusza, Listu do Tytusa, Listu do Filemona
i Objawienia. Jest to i tak najlepszy z greckich rękopisów Nowego
Testamentu. Rękopis Synaicki został odkryty w częściach, z czego
pierwsza część została odkryta w 1844 roku, a reszta w 1859
roku w klasztorze Świętej Katarzyny pod górą Synaj przez C.
Tischendorfa. Zawiózł on odkryte przez siebie rękopisy do Petersburga
w Rosji, gdzie pozostawały do 1935 roku. Wtedy zostały odkupione
przez brytyjskie społeczeństwo i złożone w Muzeum Brytyjskim
w Londynie. Rękopis Synaicki obejmuje cały Nowy Testament i
całą Septuagintę.
Z V wieku pochodzi rękopis Efrema i
rękopis Bezy (zawierający Ewangelie i Dzieje Apostolskie). Z
tego okresu pochodzi również rękopis Aleksandryjski, który jest
trzecim z kolei pod względem swej starożytności i jakości z
pełniejszych rękopisów greckich Nowego Testamentu. Cyryl Lucar
(patriarcha konstantynopolitański) przywiózł ten rękopis z Aleksandrii
do Konstantynopola, a następnie w 1628 roku przewiózł do Anglii,
gdzie ofiarował królowi Karolowi I. Pozostaje on w Muzeum Brytyjskim
w Londynie. Podobnie jak Rękopis Watykański jest on niekompletny,
gdyż brakuje w nim Ewangelii Mateusza 1:1-25:6, Ewangelii Jana
6:50-8:52 oraz 2 Listu do Koryntian 4:13-12:6.
W następnych wiekach liczba rękopisów
stopniowo wzrastała. W 1909 roku Gregory obliczył 4070 greckich
rękopisów Nowego Testamentu w całości lub częściach. Wciąż wielkie
liczby rękopisów są odkrywane (jeden nawet z II wieku), są one
jednak zaledwie drobnymi fragmentami Nowego Testamentu.
Greckie rękopisy były pisane w dwóch
formach:
1). całkowicie dużymi literami bez przerwy między
słowami - nazywają się one uncjałami;
2). małymi literami - nazywają się one kursywą.
Najstarsze rękopisy to uncjały.
Były one przez długie wieki ręcznie przepisywane przez zakonników,
którzy często poświęcali tej pracy całe swoje życie.
Nowy Testament liczy
27 ksiąg. Znajduje się w nich 260 rozdziałów z 7 959 wierszami,
181 253 słowami i 838 380 literami. Środkową księgą Nowego Testamentu
jest 2 List do Tesaloniczan. Środkowymi rozdziałami są 13 i
14 z Listu do Rzymian. Środkowym wierszem jest Dz. Ap. 17:17.
Najkrótszym wierszem jest Jan 11:35.
BIBLIA
Słowo Biblia
pochodzi z greckiego słowa biblia, ze zdrobnionego rzeczownika
rodzaju nijakiego w liczbie mnogiej (dosłownie: książeczki).
W języku greckim słowo to jest używane do oznaczenia pism ksiąg
Starego i Nowego Testamentu. Septuaginta używa wyrażenia
"ta biblia" (czyli "te książki") u Daniela
9:2, gdzie wyrażenie to jest użyte w odniesieniu do pism Starego
Testamentu. W chrześcijaństwie, Chryzostom (jeden z czterech
ojców Kościoła Greckiego, zmarł w 407 roku n.e.) jako pierwszy
użył tego terminu dla określenia Pisma Świętego. Kościół Rzymski
przyjął to greckie słowo "biblia", lecz z powodu gramatycznej
omyłki zaczęto używać w łacinie w liczbie pojedyńczej i w taki
sposób "Księgi" zostały nazwane "Księgą".
To więc użycie tego słowa przeszło do żywych języków europejskich,
między innymi do polskiego.
Sztuka druku została
wynaleziona około 1440 roku. Pierwszą książką kiedykolwiek wydrukowaną
była Biblia, wydrukowana przez Johanna Gutenberga w Mainz, w
Niemczech. Pierwsze w druku wydanie greckiego Nowego Testamentu
było wydaniem Erazm, dokonanym w 1516 roku w Bazylei. Pierwsze
drukowane wydanie całej Biblii w hebrajskim i greckim języku
ukazało się w sześciu tomach w latach 1514-1520 w Complutum
(Alkali), w Hiszpanii. Jest ono nazwane Poliglotta Kampluteńska
(po grecku: wielojęzyczny) od nazwy miasta, gdzie zostało wydrukowane
i od jego ukazania się w czterech językach - Septuaginta była
bowiem drukowana w kolumnach obok hebrajskiego, a Wulgata w
kolumnach obok greckiego. Dlatego to wydanie było poliglotą.
Do najstarszego przekładu
całej Biblii z hebrajskiego i greckiego, należy tłumaczenie
Peshito (prosty, zwykły) dokonane około 170 roku na język starorosyjski.
Miało ono wielki wpływ przez pięć wieków, po czym mahometański
podbój Syrii ograniczył jego znaczenie.
Następnym najbardziej wpływowym tłumaczeniem Biblii było tłumaczenie
Hieronima (385-405) z języka hebrajskiego i greckiego na łacinę,
zwane Wulgatą ze względu na jego powszechne używanie na Zachodzie.
Przez ponad tysiąc lat było ono najbardziej popularnym tłumaczeniem
w Kościele Zachodnim. Wyclif przyjął je za podstawę swego pierwszego
tłumaczenia całej Biblii na język angielski. Większość tłumaczeń
dokonywanych przez uczonych Kościoła Rzymsko-Katolickiego na
języki europejskie opiera się właśnie na Wulgacie. Sobór powszechny
Kościoła Rzymsko-Katolickiego w Trydencie w 1563 roku oficjalnie
uznał je za autentyczne tłumaczenie Biblii, w ten sposób wywyższając
je ponad hebrajskie i greckie oryginały. Tego tłumaczenia dokonał
Hieronim na polecenie papieża Damazego. Hieronim nie chciał
tłumaczyć apokryfów, został jednak do tego nakłoniony przez
papieża. Następnie Sobór powszechny w Trydencie ogłosił, iż
apokryfy stanowią część Biblii.
Najważniejszym tłumaczeniem Biblii z
hebrajskiego i greckiego na współczesny język europejski jest
tłumaczenie Lutra na niemiecki. Luter wykonał tą pracę w Wartburgu,
gdzie elektor Saksonii dał mu schronienie przed klątwą obowiązującą
w całym Cesarstwie. Nowy Testament ukazał się w języku niemieckim
w latach 1521-1522. Stary Testament ukazał się w czterech częściach:
(1) Pięcioksiąg Mojżeszowy w 1523 roku, (2) księgi historyczne
w 1524 roku, (3) księgi poetyckie w 1524 roku, (4) proroctwa
w 1532 roku. Cała Biblia Lutra w języku niemieckim ukazała się
w 1534 roku. W swojej pracy tłumaczenia używał on hebrajskiego
Starego Testamentu wydanego w Brescii w 1494 roku oraz greckiego
Nowego Testamentu Erazma. Dodatkowo wspomagał się łacińską Wulgatą.
Luter podszedł niezwykle dokładnie do swojej pracy. Radził się
on np. wielu rabinów i kupców żydowskich w Wittenbergu, gdy
choziło o znaczenie niejasnych i rzadko używanych słów hebrajskich.
Kazał nawet zabić krowę i pokrajać ją na części, pytając się
uczonych Żydów o nazwy poszczególnych części po hebrajsku, gdy
starał się zrozumieć znaczenie pewnych słów używanych przy ofiarach.
W swoim tłumaczeniu dążył do podania w niemieckim zrozumiałych
dla wszystkich słów. W ten sposób powstało wybitne tłumaczenie,
zaliczane do największych dzieł ludzkiego geniuszu. Luter poprzez
przekład Biblii stworzył niemiecki język literacki. A jego wpływ
nie ograniczył się wyłącznie do ludności niemiecko języcznej.
Tłumaczenie Lutra stało się podstawą duńsko-norweskiego przekładu
w 1524 roku, holenderskiego w 1526 roku, szwedzkiego w 1526
roku i islandzkiego w 1540 roku.
Jeszcze lepszym tłumaczeniem jest angielskie
tłumaczenie A.V. (Autoryzowana Wersja). Król Jakub I zaprosił
w styczniu 1604 roku czterdziestu siedmiu najlepszych znawców
Biblii w Wielkiej Brytanii, by dokonali rewizji poprzednich
angielskich tłumaczeń. Oparli swoją pracę na licznych hebrajskich
i greckich rękopisach. W 1611 roku ogłosili epokowy przekład
Biblii. Pod względem literackim żaden inny utwór w angielskim
tego dzieła nie przewyższa. Chociaż przekłady E.R.V. i A.R.V.
są dokładniejszymi tłumaczeniami, to jednak są wyraźnie mniej
doskonałe. Przekład E.R.V. ukazał się w całości w 1885 roku,
jako rezultat 15-lat pracy grupy sześćdziesięciu sześciu brytyjskich
naukowców. Przekład A.R.V. był pracą amerykańskich naukowców
pochodzących z dziewięciu wyznań, którzy opublikowali swoją
pracę w 1901 roku. Te dwa tłumaczenia w szybkim czasie zastąpiły
A.V.
Biblia ma w sumie
66 ksiąg Starego (39) i Nowego Testamentu (27). Cała Biblia
zawiera 1 189 rozdziałów, z 31 173 wierszami, z 773 692 słowami
i 1 566 490 literami. Środkowymi księgami Biblii są Księgi Micheasza
i Nahuma. Środkowy rozdział to Psalm 117. Środkowy wiersz Biblii
to Psalm 118:8. Najkrótszym wierszem całej Biblii jest Jan 11:35.
|