STABILIZACJA PAŃSTWA
26 lipca 1949 r.
ukazał się pierwszy tom Encyklopedii hebrajskiej.
W 1949 r. rozbudowano Instytut imienia
Weizmanna w Rehowot.
7 sierpnia 1949 r. wznowiono
komunikację kolejową na linii Tel Awiw-Jerozolima.
W dniach 8-12 września 1949 r. Kneset
uchwalił niezwykle ważne prawa dla nowego państwa: Prawo
Izraelskich Sił Obronnych oraz Prawo o Powszechnym Obowiązku
Edukacji (obowiązek nauki dla dzieci do 14 roku życia).
Równocześnie wprowadzono podatek dochodowy i ulgi dla inwestorów
zagranicznych.
Izrael w pierwszym okresie swego istnienia
przeżywał poważne kłopoty gospodarcze. Na większość produktów
wprowadzono reglamentację. W najgorszym okresie na jedną osobę
przysługiwał tygodniowo mały kawałek mięsa i dwa jajka. Aby
obniżyć koszty utrzymania wprowadzono politykę deflacyjną, która
dodatkowo hamowała rozwój gospodarki. Był olbrzymi deficyt w
bilansie handlowym.
W 1949 r. kraje arabskie ogłosiły bojkot
gospodarczy Izraela. Wiele państw w obawie przed reperkusjami
w stosunkach z krajami arabskimi (dostawy ropy naftowej) nie
podejmowało prób nawiązania stosunków dyplomatycznych z Izraelem.
Na początku listopada 1949 r. do Izraela
zaczęły docierać pierwsze samoloty z Żydami z Jemenu. Całość
operacji nazwano "Zaczarowany Dywan"
i trwała ona do września 1950 roku. W tym czasie przewożono
jemeńskich Żydów na teren kontrolowanej przez Brytyjczyków bazy
w Adenie (Jemen). Następnie amerykańskie i brytyjskie samoloty
transportowe przewoziły uchodźców do Izraela. Ogółem wykonały
one 380 lotów, przewożąc 49 tys. Żydów (47 tys. z Jemenu, 1,5
tys. z Adenu, 500 z Erytrei i Dżibuti). Zostali oni ewakuowani
z powodu nasilających się prześladować ze strony Arabów.
W 1949 r. doszło do pierwszego dużego kryzysu
rządowego w Izraelu, który został sprowokowany przez kwestię
religijną: import niekoszernej żywności.
20 listopada 1949 r. w Izraelu ogłoszono
"dzień miliona", gdyż liczba ludności państwa
osiągnęła właśnie 1 milion mieszkańców (w maju 1948 r. było
650 tys. mieszkańców).
W grudniu 1949 r. Zgromadzenie Ogólne
ONZ podjęło decyzję o nadaniu Jerozolimie statusu miasta
międzynarodowego. Zgromadzenie Ogólne ONZ powołało także
Agencję Narodów Zjednoczonych dla Pomocy Uchodźcom Palestyńskim
na Bliskim Wschodzie (United Nations Relief and Works
Agency for Palestine Refugees in the Near East - UNRWA).
Agencja była pomyślana jako instytucja krótkotrwała, musiała
być jednak wielokrotnie przedłużana ze względu na to, że problem
uchodźców arabskich był nie rozwiązany.
5 grudnia 1949 roku premier David Ben-Gurion
w reakcji na propozycję ONZ, by Jerozolima stała się
miastem międzynarodowym, wydał oświadczenie w Knesecie.
Ben-Gurion oświadczył, że "żydowska Jerozolima jest
integralną i nierozłączną częścią państwa Izraela, gdyż jest
nieodłączną częścią historii Izraela, wiary Izraela i ducha
naszego narodu".
Na przełomie 1949/1950 polskie władze komunistyczne
przekształciły Centralny Komitet Żydów w Polsce i jego
terenowe komitety w organizację Towarzystwa Społeczno-Kulturalnego
Żydów.
Równocześnie nakazem ministra administracji
publicznej z 13 grudnia 1949 r. wyznaczono termin likwidacji
wszystkich partii i organizacji syjonistycznych. W komunistycznej
Polsce Ludowej mogła działać tylko partia socjalistyczna.
W marcu 1950 r. doszło do kryzysu rządowego,
który został sprowokowany przez kwestię religijną: edukację
religijną w obozach dla uchodźców jemeńskich. Dla przybyłych
z Jemenu Żydów, stosunki panujące w Izraelu były niezrozumiałe.
Wtedy skierowano wszystkie ich dzieci do szkół religijnych.
Już wtedy wśród izraelskich polityków był konflikt między zwolennikami
świeckiego i religijnego wychowania dzieci. W następnych latach
te spory i konflikty narastały, aż w 1951 r. partie ortodoksyjne
wycofały się z rządu doprowadzając do jego upadku i ponownych
wyborów do Knesetu.
W marcu 1950 r. Irak przyjął ustawę pozwalającą
Żydom emigrować pod warunkiem zrzeczenia się irackiego obywatelstwa.
Nowe przepisy miały obowiązywać przez rok czasu od maja 1951
r.
Władze irackie spodziewały się, że w
ten sposób pozbędą się Syjonistów, a w Iraku pozostaną
bogaci żydowscy przedsiębiorcy, którzy odgrywali ważną rolę
w gospodarce. Irakijczycy oceniali możliwą wielkość żydowskiej
emigracji na około 8 tys. osób. Jednak do Iraku natychmiast
przybyli żydowscy emisariusze, którzy rozpoczęli przygotowania
do masowej emigracji, która miała objąć wszystkich irackich
Żydów (150 tys. osób).
24 kwietnia 1950 r. Jordania dokonała formalnej
aneksji Samarii i Judei, które jako Zachodni Brzeg Jordanu zostały
włączone do Królestwa Jordanii. Automatycznie wszyscy mieszkańcy
tych terenów otrzymali obywatelstwo jordańskie i pełne prawa
wyborcze do jordańskiego parlamentu. Aneksja została uznana
jedynie przez Wielką Brytanię.
Równocześnie Strefa Gazy weszła w skład
Egiptu bez formalnej aneksji. Żadne z państw Ligii Arabskiej
nie wspomniało ani razu o utworzeniu państwa arabskiego w Palestynie.
W 1950 r. egipscy żołnierze zajeli dwie wyspy
(Tiran i Sanafir) w Cieśninie Tirańskiej u wejścia do Zatoki
Akaba, na Morzu Czerwonym. W ten sposób Egipcjanie przejęli
całkowitą kontrolę nad żeglugą morską w Cieśninie Tirańskiej,
przez którą od tego momentu nie mogły przypływać statki z towarami
dla Izraela. Równocześnie Egipcjanie zamknęli Kanał Sueski dla
izraelskich statków i wystosowali żądanie o zwrot pustyni Negew.
W maju 1950 r. izraelskie władze wprowadziły
nowe tymczasowe rozwiązanie narastającego problemu mieszkaniowego.
Nowi imigranci byli tymczasowo umieszczani w przejściowych obozach
imigracyjnych dla przesiedleńców (ma'abara). Imigranci
mieszkali w namiotach lub drewnianych barakach. Pierwszy taki
obóz założono 16 maja w Kesalon, w Judei.
W całym 1950
r. do Izraela przybyło 170 tys. nowych imigrantów. Prawie 40%
nowych przybyszów zamieszkało w 60 obozach dla przesiedleńców.
W czerwcu założono 20 nowych osad. Była
to rekordowa liczba utworzonych osad w ciągu jednego miesiąca.
Ilość kibuców osiągnęła wówczas liczbę 214, w których żyło 67.550
ludzi (8% mieszkańców Izraela).
5 lipca 1950 r. odbyła się specjalna sesja
Knesetu, poświęcona 46-rocznicy śmierci syjonistycznego wizjonera
Theodora Herzla (1860-1904). Przy tej okazji parlament przyjął
ustawę Prawo Powrotu, która przyznała wszystkim
Żydom na świecie prawo do powrotu do Ziemi Izraela.
Latem 1950 r. rząd Czechosłowacji zakazał
sprzedaży broni do Izraela. Było to wyraźnym ujawnieniem zmiany
stosunku ZSRR do Izraela.
W dniach 3-6 września 1950 r. z inicjatywy
rządu izraelskiego i Organizacji Syjonistycznej zorganizowano
w Jerozolimie Konferencję Miliarda, na którą zaproszono
żydowskich biznesmenów przeważnie ze Stanów Zjednoczonych. Tematem
rozmów było rozpoczęcie zagranicznych inwestycji w Izraelu.
Zdecydowano się utworzyć w Stanach Zjednoczonych nową organizację
Israel Bond (Więź z Izraelem), która zajęła
się pozyskiwaniem środków finansowych na potrzebne inwestycje.
W połowie 1950 r. izraelski rząd złagodził
politykę deflacyjną, co spowodowało gwałtowny wzrost inflacji.
Pojawił się czarny rynek, z którym od października rząd rozpoczął
zdecydowaną walkę. Dla wielu rodzin w Izraelu, jedynym ratunkiem
były paczki żywnościowe od krewnych z zagranicy.
15 października 1950 r. premier Dawid Ben-Gurion
ustąpił z urzędu w związku ze sporem na tle żądań zgłoszonych
przez Zjednoczony Front Religijny związanych z kwestią
edukacji w nowych obozach imigracyjnych i systemem oświaty religijnej.
Drugą kwestią sporów były zapasy w państwie i potrzeba racjonowania
towarów pierwszej potrzeby.
1 listopada 1950 r. ponownie wybrano
na premiera izraelskiego rządu Dawida Ben Guriona. Sprawował
swoje obowiązki do 8 października 1951 r.
14 listopada 1950 r. odbyły się pierwsze
wybory samorządowe w Izraelu.
Zima z 1950 r. na 1951 r. okazała się szczególnie
trudna dla Izraela. Wystąpiły poważne braki w surowcach.
W 1950 r. pokojową nagrodę Nobla otrzymał
były specjalny wysłannik ONZ do Palestyny, amerykański polityk
Ralph Johnson Bunche (1904-1971), którzy przyczynił się do zawarcia
zawieszenia broni podczas wojny izraelsko-arabskiej 1948-1949.
W styczniu 1951 r. rozpoczęto wielką operację
osuszania gruntów rolnych w Dolinie Hula, na północy Galilei.
Był to jeden z największych projektów rozwoju, wprowadzony w
życie w pierwszych latach istnienia Izraela.
W styczniu 1951 r. doszło do zamachu bombowego
w Synagodze Masuda Shemtov w Bagdadzie (Irak). W zamachu
zginęło 4 Żydów, a wielu zostało rannych.
Braki surowców spowodowały na wiosnę 1951
roku wstrzymanie produkcji w większości zakładów w Izraelu.
Pomimo to, produkcja przemysłowa powoli rosła, a nowi imigranci
stopniowo absorbowali się, włączając się w aktywne życie gospodarcze
państwa.
Poważnym problemem w 1951 r. stały się wypady
arabskich bojowników (fedaini) ze Strefy Gazy (Egipt),
którzy przechodzili granicę do Izraela i napadali na żydowskie
osady. Byli to członkowie fanatycznych islamskich grup religijnych,
gotowi oddać swoje życie poświęcając się dla Dżihadu
(świętej wojny Islamu). W latach 1951-1955 w atakach
fedainów zginęło 967 Żydów.
7 lutego 1951
r. izraelscy żołnierze podczas akcji odwetowej wkroczyli do
arabskiej wioski Sharafat, 5-km od Jerozolimy. W trakcie operacji
zginęło 10 Arabów, a 8 zostało rannych.
14 lutego 1951 r. rząd premiera Dawida Ben-Guriona
podał się do dymisji z powodu odrzucenia przez Kneset
propozycji reform złożonych przez ministra edukacji i kultury.
Były one związane z wymogiem rejestracji dzieci w szkołach.
Chodziło o wprowadzenie w życie powszechnego obowiązku edukacji,
który miał objąć także dzieci wszystkich imigrantów.
1 kwietnia 1951 roku powołano do życia agencję
wywiadowczą Mossad (Ha-Mosad le-Modi'in u-le-Tafkidim
Meyukhadim). Początkowo podlegała ona bezpośrednio premierowi
Izraela.
Równocześnie rozpoczęto długi proces przebudowy
Sił Obronnych Izraela. Po długich dyskusjach przyjęto
zmodyfikowany szwajcarski model organizacji armii. Izraelska
armia miała opierać się na niewielkiej ilości zawodowych żołnierzy,
których zaplecze stanowiłyby dobrze rozbudowane siły rezerwy.
---------- Operacja "Ezra i Nehemiah"
----------
18 maja 1951 r. izraelska armia rozpoczęła
wielką operację powietrzną, przewożąc w pierwszym miesiącu z
Iraku do Izraela około 50 tys. Żydów. Samoloty leciały na Cypr,
a następnie kierowały się do Izraela. Po dwóch miesiącach operację
powtórzono przewożąc kolejne 90 tys. irackich Żydów.
Dodatkowo armia przeprowadziła operację
ewakuowania do Izraela 33 tys. Żydów z Libii. W ten sposób uniknęli
oni prześladowań ze strony Arabów.
Ogółem do końca
1951 roku do Izraela przyjechało 175 tys. nowych imigrantów.
W przejściowych obozach dla przesiedleńców żyło 140 tys. mieszkańców
Izraela, z czego 100 tys. w namiotach, szopach i drewnianych
barakach.
W Iraku pozostało około 6 tys. Żydów. Liczba
mieszkańców Bagdadu zmniejszyła się ze 100 tys. do 77 tys. ludzi.
W mieście zamknięto 28 żydowskich szkół i 2 szpitale. Pozostało
także 60 synagog (w 1970 r. ocalało z nich zaledwie 7).
Wiosną 1951 r. Kneset ogłosił doroczny
Dzień Pamięci Holocaustu, zwany Jom haSzo'ah.
Nazwa pochodzi od określenia użytego przez proroka Sofoniasza
1:15: "dzień ruiny i spustoszenia", w oryginale:
"jom szo'ah umszo'ah". Słowo szo'ah
zostało użyte jako hebrajska nazwa zagłady zgotowanej przez
Hitlera Żydom.
W maju 1951 r. premier Dawid Ben-Gurion odwiedził
Stany Zjednoczone i spotkał się z amerykańskim prezydentem Harry
S. Trumanem (1884-1972). Ben-Gurion był entuzjastycznie witany
przez żydowską społeczność żyjącą w Stanach Zjednoczonych.
17 lipca 1951 r. Kneset przyjął ustawę
o równouprawnieniu kobiet.
25 lipca 1951 r. narodził się nowy rodzaj
osadnictwa: placówki Nahal (He'ahzut),
w których izraelskie jednostki wojskowe wspólnie z cywilnymi
mieszkańcami prowadzili gospodarstwa rolne. Pierwszą taką placówką
była Nahlaim Aleph (obecne Nahal Oz), założona naprzeciw Gazy.
Placówki spełniały podwójną rolę: pomagały w rozwoju osadnictwa
oraz zapewniały ochronę przed arabskimi napaściami.
30 lipca 1951 r. odbyły się w Izraelu wybory
do II Knesetu. Wybory ponownie wygrała Partia Robotników
Ziemi Izraela (Mapai). Jednakże partie lewicy
wyszły z nich nieznacznie osłabione, a wzmocniła się reprezentacja
Powszechnych Syjonistów.
W dniach 14-30 sierpnia 1951 r. odbył się
Dwudziesty Trzeci Kongres Syjonistyczny w Jerozolimie,
w Izraelu. Przyjęto nowy Program Jerozolimski,
który określał zadania Syjonizmu w zdaniu: "umacnianie
państwa Izrael, absorpcja imigrantów w Ziemi Izraela i budowanie
narodu żydowskiego."
8 października 1951 r. premierem Izraela
został ponownie wybrany Dawid Ben Gurion. Sprawował on swoje
obowiązki do 24 grudnia 1952 r.
Ben-Gurion wywołał
swoimi wypowiedziami kilka publicznych burz w Izraelu. Między
innymi oświadczył, że rola Organizacji Syjonistycznej
już się skończyła i zamiast niej powinno się utworzyć międzynarodową
Ligę dla Izraela.
1 stycznia 1952 r. siedmiu uzbrojonych arabskich
terrorystów zabiło 19-letnią żydowską dziewczynę w jej domu
w dzielnicy Beit Israel, w Jerozolimie.
W styczniu 1952 r. armia izraelska przeprowadziła
operację przerzucenia Żydów z Iranu do Izraela. W ten sposób
uniknęli oni prześladowań ze strony Arabów.
W 1952 r. nastąpił
wyraźny spadek napływających do Izraela imigrantów. Do końca
roku do Izraela przybyło zaledwie 24 tys. nowych imigrantów.
Wynikało to głównie z poważnych kłopotów gospodarczych Izraela
oraz wprowadzeniem odstraszającego systemu "wyboru",
który preferował młodych i zdrowych imigrantów.
9 stycznia 1952 r. premier Dawid Ben-Gurion
wystąpił z orędziem w Knesecie, przedstawiając plan negocjacji
z Niemcami Zachodnimi w sprawie rekompensat za Holokaust.
Kneset zgodził się na realizację planu, wywołało to jednak
wzrost politycznego napięcia oraz liczne publiczne protesty.
W lutym 1952 r. rząd zmienił założenia polityki
gospodarczej. Postanowiono wprowadzić liczne ograniczenia fiskalne
mające na celu zmniejszenie inflacji, która wynosiła 60% rocznie.
Przeprowadzono dewaluację wartości pieniądza, a następnie stopniowo
zlikwidowano reglamentację zaopatrzenia (do 10 maja 1953 r.).
Zarazem zaczął zanikać czarny rynek.
20 marca 1952 r. w Holandii rozpoczęły się
rozmowy izraelsko-niemieckie na temat zadośćuczynienia Niemieckiej
Republiki Federalnej za Holokaust. W rozmowach uczestniczyły
wszystkie ważne organizacje żydowskie, wliczając w to American
Jewish Committee, American Jewish Congress, B'nai
Brith i Joint Distribution Committee.
W maju 1952 r. doszło do kryzysu rządowego
w Izraelu, który został sprowokowany przez kwestię religijną.
Religijni Żydzi narzekali, że szkoły państwowe oddały tylko
osiem lekcji z trzydziestu dwu na religię. Ortodoksi wygrali
też batalię o kwestię małżeństwa. Świeckie państwo musiało poniechać
instytucji ślubu cywilnego.
13 czerwca 1952 r. powołano do życia
Izraelską Komisję Atomową (IAC), której zadania
sformułowało ministerstwo obrony.
W lipcu 1952 r. w Egipcie została obalona
monarchia i powstała Republika Arabska. Nowe
władze w Egipcie kontynuowały politykę niedopuszczania statków
izraelskich do żeglugi po Kanale Sueskim.
10 września 1952 rok rząd Izraela podpisał
w Luksemburgu z rządem Niemieckiej Republiki Federalnej umowę
o reparacjach. Niemcy zobowiązali się do wypłacenia Izraelowi
3 mld marek (około 750 mln USD) w ciagu 14 lat. Dodatkowo 450
mln marek Niemcy miały przekazać dla Conference on Jewish
Material Claims Against Germany, która skupiała 23 żydowskie
organizacje.
We wrześniu 1952 r. doszło do kryzysu rządowego
w Izraelu, który został sprowokowany przez kwestię religijną:
pobór do wojska dziewcząt z ortodoksyjnych domów.
9 listopada 1952 r. zmarł prezydent
Chaim Weizmann (1874-1952), w wieku 79 lat. Propozycję prezydentury
Izraela złożono fizykowi Albertowi Einsteinowi (1879-1955),
ale on jej nie przyjął.
20 listopada 1952 r. czeskie służby bezpieczeństwa
aresztowały sekretarza generalnego Komunistycznej Partii
Czechosłowacji, Rudolfa Slanskiego oraz 13 najważniejszych
przywódców komunistycznych krajów. Wszystkich oskarżono o udział
w antypaństwowym spisku. Pośród aresztowanych 11 było Żydami.
Podczas Praskich Rozpraw 11 skazano na karę śmierci,
3 na dożywotnie więzienie. Wyroki śmierci wykonano 3 grudnia
1952 r.
2 grudnia 1952 roku Kneset przyjął
ustawę "Prawo o Statusie Organizacji Syjonistycznej
- Agencji Żydowskiej dla Izraela", która określiła
wzajemne obowiązki i prawa izraelskiego rządu, Organizacji
Syjonistycznej oraz Agencji Żydowskiej. Celem przyjęcia
tej ustawy było uregulowanie i ułatwienie zarządzania absorpcją
nowych imigrantów w Ziemi Izraela. W 1954 roku organizacje zawarły
dodatkową umowę regulującą wzajemne stosunki.
W grudniu 1952 r. drugim prezydentem Izraela
został Itzhak Ben-Zwi. Sprawował on swoje obowiązki do 23 kwietnia
1963 r.
19 grudnia 1952 r. premier Dawid Ben-Gurion
podał się do dymisji, w związku ze sporem na tle żądań o zwiększenie
wydatków na religijną edukację państwową.
24 grudnia 1952 r. premierem izraelskiego
rządu został wybrany ponownie Dawid Ben Gurion. Sprawował swoje
obowiązki do 6 grudnia 1953 r., kiedy ustąpił z urzędu.
13 stycznia 1953 r. służby specjalne ZSRR
ogłosiły wykrycie "spisku lekarzy", którzy
jakoby chcieli wymordować na zlecenie USA przywództwo polityczne
ze Stalinem na czele. Jako pretekstu wykorzystano śmierć mongolskiego
dyktatora Marshala Choybalsana. Oficjalnie aresztowano 37 lekarzy,
ale prawdopodobnie zatrzymanych były setki. Skazanymi byli prawie
wyłącznie Żydzi. Na szczęście, śmierć Stalina w marcu 1953 r.
umożliwiła uwolnienie i zrehabilitowanie lekarzy.
Jednak Syjonizm awansował w ZSRR
do "roli głównych wrogów" i "narzędzi imperializmu
amerykańskiego".
9 lutego 1953 r. nieznani sprawcy podłożyli
bombę na terenie ambasady ZSRR w Izraelu.
11 lutego 1953 r. ZSRR zerwało stosunki dyplomatyczne
z Izraelem. Następnego dnia w Moskwie zatrzymano żydowską doktor
Marię Weizmann, siostrę zmarłego prezydenta Izraela Chaima Weizmanna.
14 kwietnia 1953 r. arabscy terroryści podjęli
pierwszą próbę przedostania się na terytorium Izraela poprzez
morze. Arabskie łodzie zostały jednak wykryte. Jedna z łodzi
została zatrzymana, druga uciekła.
20 kwietnia 1953 r. Izrael rozpoczął obchody
święta 5-rocznicy swojego istnienia państwowego. Po raz pierwszy
przyznano Nagrody Izraela (Israel Prizes).
W Jerozolimie otworzono dużą wystawę prezentującą osiągnięcia
w "podboju pustkowia".
7 czerwca 1953 r. arabscy terroryści ostrzelali
południową dzielnicę Jerozolimy, zabijając młodego Żyda i raniąc
3 innych.
8 czerwca 1953 r. przedstawiciele Izraela,
przy mediacji ONZ, podpisali umowę z Jordanią, która
zobowiązała się uniemożliwienie arabskim terrorystom wykorzystywania
swojego terytorium do atakowania Izraela.
9 czerwca 1953 r. grupa arabskich terrorystów
zaatakowała w nocy żydowską osadę rolniczą w pobliżu Lod. Do
jednego z domów mieszkalnych wrzucono granaty ręczne zabijając
1 osobę. Inna grupa terrorystów przeprowadziła podobny atak
na żydowski dom w Haderze.
10 czerwca 1953 r. arabscy terroryści
przekroczyli granicę izraelsko-jordańską i zniszczyli żydowski
dom w osadzie rolniczej Mishmar Ayalon.
11 czerwca 1953 r. arabscy terroryści
zamordowali żydowską parę w swoim domu w osadzie Kfar Hess.
W lipcu 1953 r. rząd Izraela podjął decyzję
o utworzeniu specjalnej jednostki antyterrorystycznej Jednostki
101, której pierwszym dowódcą został Ariel Szaron. Zadaniem
tej tajnej jednostki była aktywna walka z arabskimi terrorystami,
którzy przenikali przez granicę izraelską. Od tej chwili, żydowscy
komandosi dokonywali wypady poza granicę i niszczyli arabskie
obozy szkoleniowe terrorystów. Jednostka nigdy nie liczyła więcej
niż 45 żołnierzy i ściśle współdziałała z spadochroniarzami.
W połowie 1953 r. dzięki aktywnej działalności
organizacji syjonistycznych w świecie, do Izraela zaczął napływać
kapitał ze Stanów Zjednoczonych. Równocześnie Izrael zaczął
otrzymywać spłaty zobowiązań rządu Republiki Federalnej Niemiec,
jako moralny dług z tytułu prześladowania i zagłady Żydów przez
III Rzeszę.
Napływające do kraju środki były głównie
zużywane przez sektor publiczny w gospodarstwie. Rozwijało się
budownictwo mieszkaniowe i rolnictwo w kibucach. Powstał plan
rozwoju kraju, obejmujący sieć osad rolniczych. Wokół rejonu
Gazy rozpoczęto budowę paramilitarnych osiedli i umocnień. Tworzono
transport samochodowy, będący w rękach spółdzielni. Kontynuowano
wielkie zalesienia kraju, a także budowano drogi, osuszano błota.
Rozpoczęto także budowę krajowego systemu wodnego, którego osią
stał się kanał rozpoczynający się u Jeziora Tyberiadzkiego.
Nastąpiła powolna stabilizacja gospodarcza Izraela.
Do końca 1953 roku do Izraela przybyło
zaledwie 11 tys. nowych imigrantów. Tak mała ilość nowych przybyszów
wynikała z ciężkich warunków życia w Izraelu i braku miejsc
pracy.
16 lipca 1953 r. po śmierci Stalina przywrócono
stosunki dyplomatyczne pomiędzy ZSRR a Izraelem, ale wzajemna
nieufność już pozostała.
W 1953 r. Francja i Izrael zawarły tajne
porozumienie o współpracy w dziedzinie energii atomowej. Francuzi
chcieli mieć własną bombę atomową i współpraca z Izraelem mogła
przyśpieszyć realizację tego projektu. Dodatkowo Francja toczyła
wojnę w Algierii i popierała Izrael we wszystkim, co miało charakter
antyarabski. Francuzi szczególnie interesowali się ciężką wodą
i jej cyklem produkcyjnym. Izrael uzyskał dostęp do francuskich
instytutów, laboratoriów oraz zakładów zbrojeniowych.
12 sierpnia 1953 r. Kneset przyjął
ustawę Akt o Edukacji Publicznej, którą ustanowiono publiczno-religijny
system edukacji o charakterze ortodoksyjnym. Na mocy Aktu
o Jurysdykcji Trybunatów Rabinackich rozwinięty został system
niezależnych sądów religijnych działających równolegle do świeckiego
systemu sądowniczego. Równolegle do świeckich władz komunalnych
ustanowiono żydowskie rady religijne.
28 sierpnia 1953 r. utworzono Instytut
Pamięci Męczenników i Bohaterów Zagłady (Yad Vashem).
Zadaniem Yad Vashem jest gromadzenie i publikowanie wszelkich
świadectw zagłady i dbanie o to, by Żydzi w Izraelu i diasporze
upamiętniali Dzień Pamięci Holocaustu. Równocześnie przyznano
pośmiertnie izraelskie obywatelstwo sześciu milionom ofiar Holocaustu.
Yad Vashem przyznaje specjalny tytuł nie-Żydom, którzy
w czasie Holocaustu z narażeniem własnego życia i życia
swych rodzin ratowali Żydów od śmierci. Wyróżnieni dostają honorowy
medal i tytuł "Sprawiedliwy wśród narodów świata" (Chasidei
Ummot ha-Olam). Mają oni prawo do posadzenia drzewka w Jerozolimie
w Alei Sprawiedliwych, obok którego umieszcza się tablicę
z nazwiskiem Sprawiedliwego i nazwą jego kraju. Prawie
połowa wyróżnionych to Polacy.
2 września 1953 r. arabscy terroryści działający
z terytorium Jordanii dotarli do dzielnicy Katamon, w samym
centrum Jerozolimy. Przeprowadzili atak przy użyciu kilku granatów
ręcznych. Szczęśliwie nikt nie doznał obrażeń.
Pomiędzy czerwcem 1949 a grudniem 1952
roku arabscy terroryści działający z terytorium Jordanii zabili
57 Izraelczyków, w większości cywili. Podczas pierwszych dziewięciu
miesięcy 1953 roku zginęło 32 Izraelczyków.
12 października 1953 r. arabscy terroryści
działający z Jordanii zaatakowali miasto Yehuda, zabijając Żydówkę
i dwoje jej dzieci.
13 października 1953 r. przedstawiciel jordańskiego
rządu poprosił Izrael o powstrzymanie się z odwetem i obiecał
pełną współpracę w wytropieniu morderców z Yehud. Dowódca Legionu
Jordańskiego, Glubb Pasha poprosił o pozwolenie jordańskim
policjantom wjechanie na terytorium Izraela w celu poprowadzenia
dochodzenia.
14 października
1953 r. izraelski oddział komandosów (Jednostka 101)
przeprowadził odwetowy atak na terytorium Jordanii. Komandosi
wkroczyli do przygranicznej wioski Qibya, na północny-zachód
od Jerozolimy. Mieszkańcy wioski zostali oskarżeni o współpracę
z arabskimi terrorystami. Wysadzono 42 domy, szkołę i meczet.
Zginęło 75 Arabów (inne źródła podają liczbę 69).
Większość muzułmanów nazwała izraelską
operację aktem terroru.
W latach 1953-1961 prezydentem Stanów Zjednoczonych
był David Dwight Eisenhover (1890-1969). Jego
doradcą od spraw obrony i ekonomii był żydowski finansista Bernard
Baruch (1870-1965).
24 listopada 1953 r. Rada Bezpieczeństwa
ONZ potępiła Izrael za atak na jordańską wieś Qibya. Stany
Zjednoczone na krótki czas wstrzymały pomoc gospodarczą dla
Izraela.
6 grudnia 1953 r. premier Dawid Ben-Gurion
podał się do dymisji, w związku z jego osobistą decyzją o wycofania
się z życia politycznego. Ben-Gurion przeniósł się do kibucu
Sdeh Boqer na Negewie.
8 grudnia 1953 r. przyszły prezydent USA
Eisenhower podczas sesji Zgromadzenia Ogólnego ONZ przedstawił
program "Atom dla pokoju", zapowiadając, że
Stany Zjednoczone gotowe są udostępnić innym państwom swoje
atomowe technologie, pod warunkiem, że służyć one będą celom
pokojowym.
24 grudnia 1953 r. Egipcjanie zatrzymali
u wejścia do Kanału Sueskiego norweski statek płynący z ładunkiem
dla Izraela. Na międzynarodowe protesty, Egipt odpowiedział,
że jest w stanie wojny z Izraelem.
1 stycznia 1954 r. w Tel Awiwie otworzono
giełdę papierów wartościowych.
26 stycznia 1954 r. nowym premierem Izraela
został Mosze Szarett. Sprawował on swoje obowiązki do 29 czerwca
1955 r.
W 1954 r. do Izraela powróciła grupę młodych
i zdolnych żydowskich uczonych, którzy kształcili się w Szwajcarii,
Holandii, Anglii i USA. Niemalże w tym samym czasie w Rechwot,
niedaleko Tel Awiwu, w Instytucie Weizmana uruchomiono
centrum fizyki nuklearnej. Naukowcy rozpoczęli badania nad produkcją
odzyskiwaniem uranu z fosforytów oraz produkcją ciężkiej wody.
17 marca 1954 r. arabscy terroryści działający
z Jordanii urządzili zasadzkę w rejonie Ma'ale Akrabim, na północy
pustyni Negew. Ostrzelali autobus jadący z Ejlatu do Tel Awiwu,
zabijając kierowcę i raniąc kilku pasażerów. Następnie terroryści
wyrzucili pasażerów z autobusu i zastrzelili 11 Żydów. Ciała
zamordowanych zostały znieważone i wykorzystane seksualnie.
9 kwietnia 1954 r. izraelscy komandosi podjęli
odwetową akcję, atakując bazę palestyńskich fedainów
w Jordanii.
Izraelski atak na terytorium Jordanii wywołał
ostre reakcje międzynarodowe. Prezydent Stanów Zjednoczonych
Dwight David Eisenhower (1890-1969) skrytykował akcję Izraela,
natomiast premier Wielkiej Brytanii Winston Churchill (1874-1965)
zagroził brytyjską interwencją zbrojną.
W lipcu 1954 r. Wielka Brytania podpisała
z Egiptem porozumienie o ewakuacji wojsk brytyjskich znad Kanału
Sueskiego.
---------- Operacja "Suzannah"
----------
Latem 1954 r. izraelski wywiad wojskowy Aman
przeprowadził tajną operację szpiegowską w Egipcie. Jej celem
był przeprowadzenie serii zamachów bombowych oraz innych aktów
sabotażu w celu wytworzenia napięcia i zablokowania wycofania
wojsk brytyjskich z Egiptu. Akcję przeprowadzili tajni agencji
z Jednostki 131.
2 lipca 1954 r. izraelscy agenci wrzucili
bomby zapalające na pocztę w Aleksandrii, w Egipcie.
14 lipca 1954 r. izraelscy agenci przeprowadzili
zamach podpalając bibliotek w Kairze i Aleksandrii, w Egipcie.
23 lipca 1954 r. izraelscy agenci zdetonowali
ładunki wybuchowe w kinie na terminalu kolejowym oraz na głównej
poczcie w Kairze, w Egipcie.
28 września 1954 r. izraelski statek "Bat
Galim" podjął próbę przepłynięcia przez Kanał Sueski,
został jednak zatrzymany. Egipcjanie aresztowali całą załogę
izraelskiego statku.
5 października 1954 r. Egipcjanie poinformowali
o aresztowaniu 13 członków izraelskiej "siatki szpiegowskiej".
Rozprawa sądowa odbyła się 11 grudnia. Izraelscy agenci zostali
skazani na śmierć. Pomimo zabiegów izraelskiej dyplomacji, Egipt
wykonał wyroki śmierci na dwóch agentach.
Od końca 1954 r. Stany Zjednoczone starały
się pozyskać władze Egiptu i wspólnie stworzyć na Bliskim Wschodzie
regionalny arabski system obronny. Proponowano Egipcjanom dostawy
amerykańskiej broni. Według założeń Departamentu Stanu USA,
Izrael miał oddać Egiptowi południowy Negew, przyjąć na swoje
terytorium 75 tys. palestyńskich uchodźców i wypłacić pozostałym
odszkodowanie. Do zawarcia tych umów jednak nie doszło.
9 grudnia 1954 r. do Izraela dotarło 400
ton cukru z Polski. To dostawa zapobiegła brakowi zaopatrzenia
w cukier w Izraelu.
Do końca 1954 roku do Izraela przyjechało
tylko 18 tys. nowych imigrantów. Niewielka liczba nowych przybyszów
umożliwiła władzom powolną absorpcję imigrantów. Departament
Osadnictwa Rolniczego Agencji Żydowskiej przyjął nową metodę
wspierania osadnictwa, które rozwijano teraz koncentrując wysiłki
na jednym większym obszarze. W pierwszej kolejności działalność
osadniczą skoncentrowano w rejonie Lachish na południu Izraela
oraz w południowej części Doliny Jezreel.
2 stycznia 1955 r. arabscy terroryści zastrzelili
2 żydowskich turystów na Pustyni Judzkiej.
15 stycznia 1955 r. izraelski samolot pasażerski
Lockheed 049 Constellation, lecący z Tel Awiwu do Londynu,
przez Wiedeń, w wyniku pomyłki nawigacyjnej zboczył z kursu
i naruszył przestrzeń powietrzną Bułgarii. Został zestrzelony
przez bułgarski myśliwiec MiG-17. Zginęło 58 ludzi. Izrael
wniósł skargę do Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości,
który w 1959 r. orzekł brak kompetencji w tym sporze z powodu
braku zgody Bułgarii.
Przez cały 1955 r. dochodziło do licznych
poważnych incydentów na granicach Izraela z Egiptem i Jordanią.
Arabscy terroryści (fedainowie) nieustannie przenikali
przez granicę i mordowali izraelskich cywili. Izraelska armia
przeprowadziła serię odwetowych ataków.
28 lutego 1955 r. izraelscy komandosi dokonali
odwetowy rajd w Strefie Gazy (Egipt), atakując egipskie posterunki
graniczne. W starciu zginęło 42 egipskich żołnierzy i 8 izraelskich
komandosów.
W odpowiedzi
na izraelski atak, egipskie władze dały "zielone światło"
palestyńskim fedainom, wspierając ataki na Izrael.
24 marca 1955 r. arabscy terroryści zaatakowali
żydowską osadę rolniczą Patish na pustyni Negew. Arabowie obrzucili
granatami i ostrzelali tłum ludzi podczas ceremonii ślubu. Zginęła
1 kobieta, a 18 osób zostało rannych.
19 kwietnia 1955 r. założono nowe miasto
Ofakim, na pustyni Negew.
24 kwietnia 1955 roku założono osadę
rolniczą Otzem, pierwszą z wielu osad utworzonych w ciągu dwóch
miesięcy w rejonie Lachish. Większość ich mieszkańców była kierowana
bezpośrednio ze statków, w myśl nowego hasła: "ze statku
na wieś". Nowi imigranci w ten sposób omijali obozy
dla przesiedleńców, w których panowały trudne warunki bytowe.
Do końca 1955
roku do Izraela przyjechało 37 tys. nowych imigrantów, w większości
z Maroka.
29 czerwca 1955 r. upadł rząd premiera Mosze
Szaretta, z powodu wystąpienia z koalicji rządowej Powszechnych
Syjonistów. Wynikało to z oskarżenia rządu o niewłaściwe
zachowanie podczas rozprawy doktora Israela Kastznera, postawionego
przez Maki i Ruch Herut. Doktor Israel Kastzner
współpracował podczas II wojny światowej z nazistami, aby ocalić
grupę węgierskich Żydów.
29 czerwca 1955 r. wybrano ponownie
na premiera izraelskiego rządu Mosze Szaretta. Sprawował swoje
obowiązki do 3 listopada 1955 r.
26 lipca 1955 r. odbyły się w Izraelu wybory
do III Knesetu. Wybory ponownie wygrała Partia Robotników
Ziemi Izraela (Mapai), jednak już osłabiona. Wyniki
świadczyły o powolnej tendencji osłabiania partii lewicowych,
natomiast o wzroście wpływów centrum i prawicy.
W 1955 r. Abba Eban (późniejszy szef izraelskiego
MSZ) popisał z rządem Stanów Zjednoczonych porozumienie, na
mocy którego USA sprzedały Izraelowi mały reaktor. Stany Zjednoczone
wspomogły też izraelskie badania atomowe sumą 350 tysięcy dolarów,
i przekazały niemal całą bibliotekę dokumentów i akt Komisji
Energii Atomowej oraz niewielką ilość uranu. Reaktor zainstalowano
w miejscowości Nahal Oreg, niedaleko Rechwot. Kontrolą zajmowały
się międzynarodowe agendy (IAEA).
7 sierpnia 1955
r. utworzono Uniwersytet Bar-Ilan w Ramat Gan, obok Tel
Awiwu. Był to trzeci izraelski uniwersytet. Miał on charakter
religijnej uczelni.
W sierpniu 1955 r. arabscy terroryści działający
ze Strefy Gazy rozpoczęli kampanię atakowania izraelskich patroli
granicznych. Równocześnie grupy napastników napadały nocami
na przygraniczne osady, usiłując przeniknąć w głąb terytorium
Izraela.
31 sierpnia 1955 r. izraelscy komandosi zaatakowali
obóz szkoleniowy fedainów w Khan Younis w Strefie Gazy
(Egipt). Zniszczono cały sprzęt wojskowy zgromadzony w obozie.
W starciu zginęło 72 Arabów.
31 sierpnia
1955 r. prezydent Egiptu, Gamal Abdel Nasser (1918-1970) oświadczył,
że "Egipt zdecydował się wysłać swoich bohaterów, uczniów
faraona i synów Islamu, i oni zmyją Ziemię Izraela ... Nie ma
żadnego pokoju na granicy z Izraelem, ponieważ domagamy się
zemsty i będzie ona śmiercią Izraela."
19 września 1955 r. założono nowe miasto
Dimona, na pustyni Negew.
23 września
1955 r. odkryto złoża ropy naftowej na południu Izraela (platforma
wiertnicza Heletz). Izraelczycy byli bardzo entuzjastyczni,
wierząc w możliwość odkrycia dużych złóż ropy.
We wrześniu 1955 r. Egipt zawarł z Czechosłowacją
umowę o dostawach sprzętu wojskowego i amunicji. W ciągu roku
czasu (do października 1956 r.) do Egiptu dostarczono 230 czołgów,
300 transporterów opancerzonych, 500 dział i moździerzy, 170
samolotów bojowych oraz kilkanaście okrętów wojennych. Dodatkowo
do Egiptu docierał także sprzęt wojskowy zakupiony przez Syrię
we Włoszech i Czechosłowacji. W ten sposób Egipt bardzo szybko
zdobywał przewagę wojskową nad Izraelem.
W odpowiedzi Izrael rozpoczął wzmacnianie
swoich sił obronnych. Przeprowadzono narodową zbiórkę środków
na zakup nowego uzbrojenia. Izraelczycy ofiarowali pieniądze,
oszczędności i biżuterię.
W 1955 r. Izrael zakupił we Francji
75 myśliwców bombardujących Dassault MD-450 Ouragan.
Utworzono z nich eskadrę Tayeset 113, później zwaną potocznie
jako "Osy". Eskadra bazowała w Hatzor.
Przedstawiciele ministerstwa spraw zagranicznych
Izraela zwrócili się do Stanów Zjednoczonych z prośbą o pomoc
wojskową. Początkowo Departament Stanu USA uchylał się
od odpowiedzi na izraelskie żądania, jednak wobec rosnącej aktywności
ZSRR na Bliskim Wschodzie, zaczął rozważać możliwość dostarczenia
Izraelowi nowoczesnej amerykańskiej broni.
26 października 1955 r. egipscy żołnierze
wkroczyli do zdemilitaryzowanej strefy na granicy izraelsko-egipskiej,
atakując izraelski posterunek obserwacyjny w rejonie Nitsana.
28 października 1955 r. izraelscy komandosi
zaatakowali egipskie pozycje w Es-Sabha, zabijając w walce 70
Egipcjan.
3 listopada 1955 r. premierem izraelskiego
rządu został wybrany Dawid Ben Gurion. Sprawował swoje obowiązki
do 7 stycznia 1958 r.
10 grudnia 1955 r. syryjscy żołnierze uniemożliwili
izraelskim rybakom łowienia ryb w północno-wschodniej części
Jeziora Tyberiadzkiego. Do rybaków otworzono ogień.
11 grudnia 1955 r. izraelscy komandosi zaatakowali
syryjskie pozycje nad Jeziorem Tyberiadzkim. W walce zginęło
50 syryjskich żołnierzy oraz 6 izraelskich komandosów.
Stany Zjednoczone ostro skrytykowały izraelski
atak na Syrię i wycofały się z projektu dostarczenia Izraelowi
amerykańskiego sprzętu wojskowego. Biały Dom oświadczył, że
stanowiłoby to niebezpieczeństwo wykorzystania amerykańskiej
broni do zaatakowania państw arabskich.
--------------------------------------------------
Materiały opracowywane na podstawie: patrz
.
--------------------------------------------------
CIĄG DALSZY HISTORII:
|