8 maja 1945 roku zakończyła się wojna w Europie.
22 maja 1945 roku brytyjska Partia Pracy,
wchodząca w koalicję rządową Wielkiej Brytanii, przyjęła prosyjonistyczną
uchwałę domagającą się utworzenia państwa żydowskiego w Palestynie.
Gdy 26 lipca Partia Pracy wygrała wybory powszechne,
ruch syjonistyczny miał wielką nadzieję na zniesienie "Białej
Księgi" i pomoc w utworzeniu państwa żydowskiego w
Palestynie.
1 sierpnia odbył się duży kongres ruchu syjonistycznego
w Londynie (Wielka Brytania). W skrócie przedstawiono politykę
Organizacji Syjonistycznej w nadchodzącym okresie.
28 sierpnia 1945 roku statek "Dalin"
przybił do brzegów Palestyny w okolicach miasta Cesarea. W Palestynie
wylądowało 35 nielegalnych żydowskich imigrantów. W ten sposób
rozpoczęła się ostatnia i największa fala nielegalnej żydowskiej
imigracji do Palestyny.
Równocześnie Brytyjczycy wydali zezwolenie
na powrót do Palestyny grupie nielegalnych żydowskich imigrantów,
których w grudniu 1940 roku internowali na Mauritiusie.
16 września 1945 roku brytyjski premier Clement
Richard Atlee (1883-1967) odrzucił propozycję prezydenta Stanów
Zjednoczonych Harry S. Trumana (1884-1972) o wpuszczeniu do
Palestyny 100 tys. Żydów z Europy. Według brytyjskich planów
Palestyna miała być państwem żydowsko-arabskim.
23 września 1945 roku żydowska organizacja
militarna Haganah zerwała współpracę z brytyjskimi władzami
mandatowymi w Palestynie.
W październiku Haganah, Irgun
(Etzel) i Lehi zjednoczyły się w walce przeciwko
Brytyjczykom w Palestynie. Powstał Tnuat haMeri halvrit
(Hebrajski Ruch Oporu).
W nocy z 9 na 10 października żydowscy
żołnierze jednostki Palmach zaatakowali brytyjski obóz
dla internowanych przy Atlit, pod Hajfą. Uwolniono 208 nielegalnych
żydowskich imigrantów, którzy mieli zostać wydaleni z Palestyny.
1 listopada siły Palmach przeprowadziły
wielką akcję sabotażu linii kolejowych w Palestynie (150 jednoczesnych
ataków). Siły Hagany zaatakowały porty w Hajfie i Jaffie,
niszcząc 3 brytyjskie statki straży przybrzeżnej. Irgun
i Lehi zaatakowały główny dworzec kolejowy w Lod.
13 listopada 1945 roku brytyjski minister
spraw zagranicznych Ernest Bevin (1881-1951) wydał ostre oświadczenie
przeciwko ruchowi syjonistycznemu. Wprowadził on ograniczenia
w liczbie żydowskich imigrantów napływających do Palestyny,
ustalając limit na 18 tys. osób rocznie.
Równocześnie powołano Amerykańsko-Brytyjski
Komitet Badawczy z zadaniem znalezienia rozwiązania problemu
żydowskiego w Palestynie.
W latach 1945-1948 urząd Wysokiego Komisarza
nad Palestyną sprawował generał Alan Gordon Cunningham (1887-1983).
14 listopada w Tel Awiwie zorganizowano wielką
demonstrację sprzeciwu przeciwko brytyjskiej polityce. Policja
otworzyła ogień do demonstrantów, zabijając 6 Żydów i raniąc
około 100 osób.
W odwecie Haganah, Irgun
i Lehi nasiliły walkę z Brytyjczykami, przeprowadzając
serię ataków na brytyjskie obiekty w Palestynie. Brytyjskie
władze mandatowe wprowadziły godzinę policyjną i zaczęły poszukiwać
przywódców żydowskiego ruchu oporu.
26 listopada brytyjskie oddziały przeprowadziły
serię operacji w rejonie Givat Hayim, Shefavim i Rishpon, w
których zginęło 9 Żydów.
27 grudnia połączone siły Irgunu
i Lehi przeprowadziły zamachy bombowe na budynki brytyjskiego
wywiadu w Jerozolimie i Jaffie.
------------ 1946 ------------
23 stycznia 1946 roku oddziały Hagany
zaatakowały posterunki brytyjskiej policji w Kfar Vitkin, Shfar'am
i Sarona.
25 stycznia Hagana zaatakowała
jednocześnie trzy brytyjskie lotniska w Palestynie. W Kfar Syrkin
zniszczono 6 samolotów, w Lod zniszczono 11 samolotów, w Kastina
zniszczono 20 samolotów.
6 marca 1946 roku do Palestyny przyjechał
Amerykańsko-Brytyjski Komitet Badawczy, w skład którego
wchodziło 6 Brytyjczyków i 6 Amerykanów. W czasie tej wizyty,
przywództwo Hebrajskiego Ruchu Oporu (Tnuat haMeri
halvrit) ogłosiło przerwanie działań wojskowych.
14 marca brytyjscy żołnierze wykryli tajny
skład broni Palmach w osadzie Birya, na północ od Safedu
w Galilei. Brytyjczycy aresztowali wielu członków osady i przygotowywali
się do jej zniszczenia. W odpowiedzi tysiące członków Hagany
zebrało się i założyło nową osadę Birya "B". Brytyjczycy
opuszczając Birya, zniszczyli całą osadę. Została ona natychmiast
odbudowana.
27 marca tysiące Żydów zgromadziło się
na plażach Tel Awiwu aby przywitać statek "Wingate"
z grupą nowych nielegalnych imigrantów. Gdy brytyjska policja
podjęła próbę interwencji, doszło do czołowych starć. Zdarzenia
te nazwano "Nocą Wingate".
W kwietniu 1946 roku oddział Irgunu
przeprowadził dużą operację sabotażową na linię kolejową i stację
w mieście Aschdod.
W kwietniu Brytyjczycy aresztowali ponad
tysiąc nielegalnych żydowskich imigrantów w porcie La Spezia
we Włoszech, zanim ich statek wypłynął w morze. Żydowscy imigranci
ogłosili strajk głodowy, który został poparty przez społeczność
żydowską w Palestynie. Sprawa stała się tak głośna w światowych
mediach, że władze brytyjskie zostały zmuszone przyznać imigrantom
status legalnych i przetransportować ich do Palestyny.
30 kwietnia 1946 roku Amerykańsko-Brytyjska
Komisja Badawcza opublikowała swój raport. Zalecono częściowe
odwołanie "Białej Księgi" z 1939 roku i przyznanie
prawa 100 tys. żydowskim uciekinierom z Europy na wjazd do Palestyny.
W nocy z 16 na 17 czerwca 1946 roku jednostki
Palmach przeprowadziły rozległą operację dywersyjną,
wysadzając 10 mostów łączących Palestynę z sąsiednimi krajami.
Podczas operacji zginęło 14 żydowskich bojowników.
29 czerwca brytyjskie władze mandatowe
w Palestynie przeprowadziły dużą operację policyjną przeciwko
żydowskim organizacjom podziemnym. W operacji wzięło udział
17 tys. brytyjskich żołnierzy. W wielu miastach i osadach wprowadzono
godzinę policyjną. W kibucu Yagur Brytyjczycy przejęli magazyn
broni. Aresztowano 2,7 tys. Żydów, w tym wielu z przywództwa
Hagany, w tym Moshe Shertoka (Sharett) i Bernarda Josepha
(Dov Yosef) z Departamentu Politycznego Agencji Żydowskiej
oraz Davida Remeza. Większość z nich osadzono w obozie dla internowanych
w Rafah. Wydarzenia tego dnia nazwano "Czarnym Szabatem".
22 lipca żydowska organizacja Irgun
(Etzel) przeprowadziła zamach bombowy na siedzibę dowództwa
brytyjskich wojsk w Palestynie w hotelu "King David"
w Jerozolimie. Pomimo telefonicznego ostrzeżenia o zamachu Brytyjczycy
nie ewakuowali budynku. Zginęło 91 osób, a 45 zostało rannych.
Wielu Żydów potępiło ten zamach - między
innymi: Chaim Weizzmann i David Ben-Gurion. Haganah potępiła
zamach i zerwała współpracę z Irgunem. W wyniku tego
nastąpiło rozwiązanie Hebrajskiego Ruchu Oporu.
30 lipca 1946 roku w Londynie opublikowano
wspólny amerykańsko-brytyjski Morrison-Grady Plan dla
Palestyny. Przewidywał on utworzenie państwa żydowskiego na
16% ziemi, a państwa arabskiego na 40% ziemi Palestyny. Pozostała
część miała pozostawać pod zwierzchnictwem Wielkiej Brytanii.
Ten plan odrzucili zarówno Żydzi jak i Arabowie.
W dniach 30 lipca-2 sierpnia Brytyjczycy
wprowadzili godzinę policyjną w Tel Awiwie. Policja i wojsko
przeszukały dom po domu, poszukując "żydowskich terrorystów".
5 sierpnia 1946 roku odbyło się nadzwyczajne
posiedzenie kierownictwa Agencji Żydowskiej (Jewish
Agency) w Paryżu (Francja). Podjęto decyzję zawieszenia
walki zbrojnej w Ziemi Izraela do czasu zwołania następnego
Kongresu Syjonistycznego. Cała działalność miała zostać
skupiona na tajnej imigracji i rozwoju osadnictwa w Palestynie.
Zawarto także bliżej nieokreślone porozumienie w sprawie przyjęcia
brytyjskich planów stworzenia państwa żydowskiego, pod warunkiem
ich realności.
13 sierpnia Brytyjczycy założyli na wyspie
Cypr obozy dla internowanych, do których przewożono zatrzymanych
nielegalnych żydowskich imigrantów, którzy usiłowali przedostać
się do Palestyny. W latach 1945-1948 osadzono tam 50 tys. Żydów.
W odpowiedzi, w kilku następnych miesiącach
Irgun (Etzel) oraz Lehi nasiliły działalność
sabotażową. Członkowie Lehi od września 1946 do maja 1948 roku
przeprowadzili ponad 100 akcji sabotażowych oraz zabójstw Brytyjczyków.
W tym samym czasie Irgun przeprowadził liczne ataki na
brytyjskie urzędy i posterunki policji, oraz rozpoczął kampanię
zabijania Żydów współpracujących z brytyjskimi siłami bezpieczeństwa.
Haganah koncentrowała się na atakowaniu brytyjskich okrętów
straży granicznej oraz rozwijaniu nielegalnej imigracji do Palestyny.
4 października 1946 roku prezydent Stanów
Zjednoczonych, Harry S. Truman (1884-1972) udzielił poparcia
na rzecz udzielenia prawa wjazdu do Palestyny dla 100 tys. żydowskich
emigrantów z Europy. Rząd brytyjski był oburzony tym oświadczeniem.
W nocy z 5 na 6 października założono 11
nowych żydowskich osad na Negewie. Ogółem w całym 1946 roku
założono 25 nowych osad. W tym czasie do brzegów Palestyny przypłynęło
22 statków, przywożąc ponad 20 tys. nielegalnych żydowskich
imigrantów.
5 listopada brytyjskie władze zwolniły
z aresztów większość z 2,7 tys. aresztowanych Żydów podczas
"Czarnego Szabatu".
W dniach 9-24 grudnia 1946 roku odbył się
Dwudziesty Drugi Kongres Syjonistyczny w Bazylei
w Szwajcarii. Obrady Kongresu skoncentrowały się na temacie
stworzenia niepodległego państwa żydowskiego w Palestynie.
------------ 1947 ------------
1 stycznia 1947 roku uruchomiono rurociąg
doprowadzający wodę do osad żydowskich na pustyni Negew. W ciagu
kilku następnych miesięcy wybudowano kolejne 220-km rurociągu,
dostarczając wodę do 7 osad na północy Negewu.
18 stycznia 1947 roku rząd Wielkiej Brytanii
oficjalnie poinformował o podjęciu decyzji o przekazaniu problemu
Palestyny do Organizacji Narodów Zjednoczonych.
1 marca 1947 roku oddział Irgunu (Etzel)
przeprowadził zamach bombowy na brytyjski klub oficerów w Jerozolimie.
W następnych tygodniach oddziały Irgunu i Lehi
przeprowadziły serię ataków na brytyjskie cele w całej Palestynie.
31 marca oddział Lehi zaatakował i ciężko uszkodził rafinerię
ropy naftowej w Hajfie. Haganah koncentrowała się w tym
czasie na organizowaniu nielegalnej imigracji żydowskiej do
Palestyny.
W odpowiedzi brytyjskie władze wojskowe
wprowadziły stan wojenny w Tel Awiwie i żydowskiej części Jerozolimy
(trwał przez 2 tygodnie). Równocześnie Brytyjczycy ewakuowali
rodziny swoich żołnierzy z Palestyny.
W kwietniu Brytyjczycy powiesili czwórkę
uwięzionych członków Irgunu (Etzel). 2 kwietnia,
skazany na karę śmierci członek Lehi popełnił samobójstwo
w wiezieniu w Jerozolimie.
28 kwietnia 1947 roku odbyła się specjalna
sesja Organizacji Narodów Zjednoczonych w Nowym Jorku
(USA), na której omawiano problem Palestyny. Zgromadzenie
Ogólne ONZ poprosiło Wielką Brytanię, aby do czasu wyjaśnienia
sprawy nadal sprawowała swoją władzę mandatową nad Palestyną.
4 maja 1947 roku oddział Irgunu (Etzel)
przeprowadził atak na brytyjskie więzienie w Akko, uwalniając
wielu żydowskich więźniów.
14 maja 1947 roku Zgromadzenie Ogólne
ONZ podjęło decyzję o wysłaniu specjalnej komisji dochodzeniowej
do Palestyny, składającej się z przedstawicieli 11 państw członkowskich.
W skład Komisji należeli przedstawiciele: Australii,
Czechosłowacji, Gwatemali, Holandii, Indii, Iranu, Jugosławii,
Kanady, Peru, Szwecji i Urugwaju.
W czerwcu członkowie Specjalnej Komisji
ONZ do sprawy Palestyny (The United
Nations Special Committee on Palestine - UNSCOP)
przyjechali do Palestyny i zaczęli zapoznawać się z problemami
wszystkich stron konfliktu. Arabowie unikali Komisji,
Brytyjczycy przyjęli stanowisko obojętne, natomiast Żydzi podjęli
współpracę. Członkowie Komisji byli pod wielkim wrażeniem
osiągnięć żydowskich w dziedzinie rolnictwa i nawadniania Palestyny.
W lipcu nastąpiło nasilenie działań żydowskich
organizacji militarnych. Nie było dnia bez jakiejkolwiek akcji
wymierzonej w brytyjskie cele w Palestynie.
18 lipca brytyjskie okręty wojenne zatrzymały
u wybrzeży Palestyny statek "Exodus 1947" ("Yitziat
Europe 5707") z 4,5 tys. nielegalnych żydowskich imigrantów
na pokładzie. Brytyjscy żołnierze wchodząc na pokład statku
napotkali na silny opór Żydów, którzy bronili się kijami i blaszanymi
puszkami. Statek został siłą zmuszony do wpłynięcia do portu
w Hajfie, gdzie imigrantów przeprowadzono na trzy statki, którymi
odpłynęli do Marsylii we Francji, a następnie do Hamburga w
Niemczech, gdzie imigrantów umieszczono w obozie dla internowanych.
Wywołało to wielkie oburzenie żydowskiej
społeczności w Palestynie i w rezultacie nasilenie antybrytyjskich
działań Irgunu i Lehi. W odwecie Brytyjczycy powiesili
3 członków Irgunu, na co Irgun odpowiedział wieszając
2 brytyjskich sierżantów.
Sierpień był miesiącem największego nasilenia
ataków na brytyjskie obiekty w Palestynie. Atakowane były wojskowe
instalacje, bazy i posterunki policji, linie kolejowe oraz porty.
26 sierpnia 1947 roku kierownictwo Organizacji
Syjonistycznej spotkała się na konferencji w Zurychu, w
Szwajcarii. Omawiano możliwość utworzenia w niedalekiej przyszłości
państwa żydowskiego w Palestynie.
1 września 1947 roku Specjalna Komisja
ONZ w sprawie Palestyny (UNSCOP) opublikował swój
raport. Zalecono zakończenie brytyjskiego mandatu nad Palestyną
i utworzenie dwóch państw: żydowskiego oraz arabskiego.
15 listopada Arabowie zagrozili wojną, jeśli
rezolucja ONZ utworzy państwo żydowskie w Palestynie. Społeczność
żydowska i ruch syjonistyczny zaczęły przygotowywać się na taki
scenariusz, zwiększając wydatki na dozbrajanie oddziałów Hagany.
29 listopada 1947 roku Zgromadzenie Ogólne
Organizacji Narodów Zjednoczonych przyjęło rezolucję
nr 181 w sprawie podziału Palestyny (głosowanie: poparcie
33 państwa, przeciwko 13 państw, wstrzymało się 10 państw).
W myśl rezolucji ONZ w Palestynie miały powstać dwa państwa:
żydowskie (o powierzchni 14 257 km kw. i 935 tys. mieszkańców)
oraz arabskie ( o powierzchni 11 664 km kw. powierzchni i 814
tys. mieszkańców). Państwo żydowskie miało składać się z trzech
kawałków, o trudnych do obrony granicach. Poza jego granicami
miała być także stolica judaizmu i symbol tradycji żydowskiej
- Jerozolima.
Pomimo to Żydzi przyjęli rezolucję ONZ,
natomiast Arabowie ją odrzucili.
---------- Początek wojny palestyńskiej
----------
30 listopada 1947 roku arabski oddział zaatakował
żydowski autobus w pobliżu Lod, zabijając 5 Żydów. Był to pierwszy
akt agresji w rozpoczynającej się wojnie o niepodległość Izraela.
W następnych tygodniach nastąpił dramatyczny
wzrost ilości arabskich ataków na żydowskie osady i łączące
je linie komunikacyjne. Krwawe napaści bardzo szybko przybrały
rozmiary prawdziwej wojny.
Siły arabskie były sformowane w dwóch organizacjach
paramilitarnych Futuwa (około 12 tys. ludzi) i Najjada
(około 3 tys. ludzi). Dodatkową siłę stanowiły lokalne milicje,
tworzone w miasteczkach i wioskach. Nie sposób ustalić ilość
członków tych paramilitarnych formacji, które podjęły pierwsze
antyżydowskie działania w Palestynie. W grudniu z Syrii do Palestyny
wkroczył oddział Arabskiej Armii Zbawienia (Jaysh
al-Jihad al-Muqaddas) dowodzony przez Abd al-Qadir al-Husayni
(1907-1948) i Hasan Salama (?-1948). Liczył on około 2,5 tys.
dobrze wyszkolonych i uzbrojonych ludzi, którzy byli weteranami
brytyjskiej armii.
2 grudnia Wysoki Komitet Arabski ogłosił
w Jerozolimie rozpoczęcie 3-dniowego strajku powszechnego, któremu
miały towarzyszyć masowe demonstracje przeciwko utworzeniu państwa
żydowskiego w Palestynie. Zażądano, by brytyjskie władze mandatowe
przekazały całą Palestynę w ręce Arabów.
W Jerozolimie doszło do gwałtownych
rozruchów arabskich, podczas których plądrowano i podpalano
sklepy w żydowskiej części miasta. Siły brytyjskie nie reagowały,
pozwalając na swobodny rozwój wydarzeń. W następnych dniach
doszło do eskalacji przemocy.
Arabskim atakom przeciwstawiły się oddziały
Hagany, które pod koniec 1947 roku liczyły ogółem około
43 tys. ludzi. W większości byli to członkowie małych oddziałów
samoobrony, które chroniły osady, wioski, uprawy rolnicze oraz
zakłady przemysłowe. Byli to ich mieszkańcy i pracownicy, którzy
po pracy przystępowali do służby wartowniczej, a w przypadku
napaści bronili swoich domów i miejsc pracy. W nowej sytuacji,
dowództwo Hagany przystąpiło do tworzenia regularnych
oddziałów wojskowych, których podstawą stały się kampanie szturmowe
Palmach (liczące około 3 tys. ludzi). Zdecydowanie najsłabszym
punktem Hagany było słabe uzbrojenie (17 tys. karabinów,
800 pistoletów maszynowych, 200 karabinów maszynowych, 750 lekkich
moździerzy) oraz niskie zapasy amunicji (na trzy dni walki).
Dodatkowo Irgun (Etzel) dysponował około 2 tys.
ludzi, a Lehi około 600 ludźmi. Były to sprawnie działające
jednostki, dobrze przygotowane do działań dywersyjnych i sabotażowych.
14 grudnia 1947 roku Legion Arabski
(z Transjordanii), który oficjalnie był jednostką brytyjskiej
armii, zaatakował żydowski konwój autobusów w rejonie Beit Nabala.
Legion liczył 12 tys. regularnych żołnierzy dowodzonych
przez brytyjskich oficerów, którzy dysponowali wsparciem artylerii
(40 dział) i pojazdów opancerzonych (75 pojazdów).
------------ 1948 ------------
1 stycznia 1948 roku do wybrzeży Palestyny
zbliżyły się statki "Pan Crescent" ("Kibbutz
Galuyot") i "Pan York" ("Atzmaut")
z 15 tys. żydowskich imigrantów na pokładach. Statki zostały
zatrzymane przez brytyjskie okręty wojenne i skierowane na Cypr.
W następnych miesiącach wojna żydowsko-arabska
osiągnęła swój szczytowy punkt. Celem arabskich ataków była
większość żydowskich konwojów, które dostarczały zaopatrzenie
do oddalonych osad. W szczególnie trudnej sytuacji znalazła
się żydowska społeczność w Jerozolimie, gdyż Arabowie najczęściej
atakowali właśnie te linie komunikacyjne.
1 marca 1948 roku nastąpiło pierwsze porozumienie
żydowskich ugrupowań politycznych w Palestynie, mające na celu
stworzenie przyszłego rządu. Utworzono Radę Ludową
(Moetet haAm), która liczyła 37 osób i miała charakter
organu ustawodawczego. Organem wykonawczym miała być Administracja
Ludowa (Minhelet haAm), która liczyła 13 członków.
Siedzibą obu organów został Tel Awiw. Jednocześnie Haganah
zawarła porozumienie z Irgunem (Etzel), który
uznał autorytet tymczasowych władz państwowych.
W marcu utworzono ochotniczy korpus Mahal,
złożony z żydowskich ochotników z całego świata, pragnących
dopomóc w wojnie o niepodległość. Z Północnej Ameryki przybyło
1,5 tys. ochotników, z Południowej Afryki 500, z Wielkiej Brytani
1 tys., z Finlandii 30. Ogółem podczas całej wojny przybyło
5 tys. ochotników z całego świata.
11 marca 1948 roku Arabowie zdetonowali samochód-pułapkę
przed amerykańskim konsulatem i budynkami Agencji Żydowskiej
w Jerozolimie. W zamachu zginęło 12 osób, a 44 zostały ranne.
W marcu do Palestyny wkroczyły z Syrii oddziały
Arabskiej Armii Wyzwoleńczej (Jaysh al-Inqadh al-Arabi),
do której wstąpiło około 4 tys. arabskich ochotników pod przywództwem
Fawzi Al-Qawuqji (1890-1977). Byli oni dowodzeni przez oficerów
sztabowych armii syryjskiej i irackiej. Zostali oni dobrze uzbrojeni
i posiadali dobre zaopatrzenie w amunicję.
19 marca 1948 roku rząd amerykański wycofał
swoje poparcie dla planu podziału Palestyny i utworzenia państwa
żydowskiego. Jako przyczynę zmiany decyzji podano pogarszającą
się sytuację w ogarniętej wojną Palestynie.
---------- Bitwa o drogi ----------
W marcu 1948 roku arabskie oddziały skoncentrowały
swoje działania na przecięciu żydowskich linii komunikacyjnych,
szczególnie tych zaopatrujących Jerozolimę. W wyniku serii arabskich
ataków nastąpiło załamanie systemu żydowskich konwojów i część
osad na Negewie została od 26 marca całkowicie odcięta od wybrzeża.
Do ciężkich starć doszło w rejonie Hajfy. Żydowskie konwoje
z trudem przedzierały się do Jerozolimy, która pod koniec marca
została zupełnie odcięta. Mieszkańcy żydowskiej części Jerozolimy
mieli tylko 120 gram chleba na osobę dziennie i 1 wiaderko wody
na 5 osób dziennie. Arabskie oddziały rozpoczęły ostrzał i szturm
na żydowską dzielnicę. Brytyjczycy zaproponowali Żydom przeprowadzenie
ewakuacji miasta, co było nie do przyjęcia.
6 kwietnia 1948 roku oddziały Hagany
rozpoczęły pierwszą większą operację ofensywną, której celem
było odblokowanie drogi z Tel Awiwu do Jerozolimy. W jej rezultacie
10 kwietnia otworzono górską drogę do Jerozolimy. W ciągu kilku
dni do Jerozolimy dotarło pięć konwojów (60 ciężarówek) z zaopatrzeniem.
W dniach 6-12 kwietnia 1948 roku w Tel Awiwie
zwołano Radę Ludową (Moezet HaAm) i Administrację
Ludową (Minhelet HaAm), które były organami żydowskiej
władzy w Palestynie. Miały one przejąć władzę w momencie wycofania
wojsk brytyjskich z Palestyny i utworzenia niepodległego państwa
Izrael.
12 kwietnia 1948 roku dowództwo żydowskiej
Haganah przyjęło do realizacji plan operacyjny "Dalet",
który przewidywał stopniowe przejmowanie kontroli nad strategicznymi
punktami Palestyny w miarę jak będą je opuszczać wojska brytyjskie.
Kolejne operacje miały dotyczyć opanowywania tych punktów oraz
likwidację działających w okolicy oddziałów arabskich.
20 kwietnia Arabom udało się ponownie przeciąć
linie komunikacyjne prowadzące do Jerozolimy. Ponownie rozpoczęło
się oblężenie miasta.
23 kwietnia 1948 roku żydowskim oddziałom
Hagany udało się po dwóch dniach walk opanować Tyberiadę
w Galilei. Otworzyło to drogę do wschodniej części Galilei i
znacznie wzmocniło pozycję sił żydowskich na północy. Większość
arabskich mieszkańców Tyberiady uciekło.
27 kwietnia 1948 roku oddziały Hagany
i Irgunu (Etzel) rozpoczęły operację izolacji
Jaffy, w której znajdowało się około 5 tys. arabskich bojowników.
Równocześnie starano się odblokować drogę prowadzącą do brytyjskiego
lotniska w Lod, przygotowując się do jego zdobycia po wycofaniu
wojsk brytyjskich.
30 kwietnia zaniepokojeni Brytyjczycy
przeprowadzili prewencyjne natarcie piechoty wspartej czołgami,
artylerią i lotnictwem na żydowskie pozycje w pobliżu Jaffy.
Miało to na celu powstrzymanie dalszych ofensywnych działań
oddziałów żydowskich. W następnych dniach Brytyjczycy ograniczyli
się do rozdzielania walczących stron i chronienia uciekających
z Jaffy arabskich cywili.
13 maja 1948 roku Brytyjczycy opuścili
Jaffę. Natychmiast po odpłynięciu ostatniego brytyjskiego żołnierza,
na miasto natarły oddziały Irgunu, zdobywając je po ciężkiej
walce.
13 maja 1948 roku zebrała się Liga Arabska.
Państwa arabskie zgodziły się na wysłanie swoich regularnych
wojsk do Palestyny natychmiast po wygaśnięciu brytyjskiego mandatu.
Naczelnym dowódcą wojsk arabskich został emir Transjordanii
as-Sayyid Abdullah (1882-1951).
14 maja 1948 roku ostatnie wojska brytyjskie
opuściły Palestynę. Brytyjski mandat nad Palestyną miał wygasnąć
o północy z 14 na 15 maja.
------------ PAŃSTWO IZRAEL ------------
14 maja 1948 roku o godzinie 16.00 David
Ben-Gurion (1886-1973) odczytał na posiedzeniu Rady Ludowej
(Moezet HaAm) w Tel Awiwie Deklarację Niepodległości,
głoszącą o Ustanowieniu Państwa Izrael.
Na pierwszym posiedzeniu Tymczasowej Rady
Stanu, Chaim Weizman, podsumował znaczenie odrodzenia się
państwa: "Jest to wielki dzień w naszych dziejach. Niech
nie będzie nam to poczytane za przejaw pychy, jeśli powiemy,
że jest to również wielki dzień w dziejach świata. Odrodzenie
państwa żydowskiego to efekt walki w słusznej sprawie. Jeśli
my, cierpiący i nieszczęśliwy naród, zubożały i sponiewierany,
otrzymaliśmy przywilej świętowania tej okazji, to istnieje nadzieja
dla wszystkich, którzy dążą do sprawiedliwości."
Niezwłocznie anulowano brytyjską "Białą
Księgę" z 1939 roku, gdyż nowo powstałe państwo Izrael
miało być otwarte dla imigracji wszystkich Żydów. Państwo miało
mieć charakter świecki.
Terytorium Izraela w latach 1947-1949 (Copyright: Gedeon)
---------- Napaść Arabska ----------
Późnym wieczorem 14 maja 1948 roku egipskie
oddziały zaatakowały religijny kibuc Kfar Darom, położony na
pustyni Negew 11 km na południe od Gazy. Po ciężkich walkach
Egipcjanie wycofali się, jednak ta napaść była zwiastunem nadciągającej
arabskiej inwazji na państwo Izrael.
Przeciwko Izraelowi stanęły duże arabskie
armie, którymi dowodził emir Transjordanii as-Sayyid Abdullah
(1882-1951). W rzeczywistości brak jednak było współdziałania
pomiędzy armiami.
Egipt skierował do Palestyny korpus
ekspedycyjny liczący 10 tys. żołnierzy dowodzonych przez generała
Ahmeda Ali al-Mwawi. Było to pięć brygad piechoty, jeden batalion
pancerny (brytyjskie czołgi Mark IV i Matilda),
dwa bataliony artylerii, batalion karabinów maszynowych oraz
oddziały pomocnicze. Wsparcie zapewniały niewielkie siły lotnicze
(30 myśliwców Spitfire, 4 myśliwce Hawker Hurricane
oraz 20 bombowców C-47 Dakota). W trakcie walk siły te
zwiększono do trzynastu batalionów (20 tys. żołnierzy) wspieranych
przez 135 czołgów i 90 dział artylerii.
Transjordania skierowała do Palestyny
Legion Arabski, liczący 12 tys. dobrze wyszkolonych przez
Brytyjczyków żołnierzy. Dowództwo sprawował brytyjski generał
John Bagot Glubb (1897-1986). Ponadto stanowiska dowódcze zajmowało
37 innych brytyjskich oficerów. Legion składał się z czterech
batalionów zmechanizowanej piechoty, które wspierało 40 dział
artylerii i 75 pojazdów opancerzonych.
Od strony Transjordanii wkroczył do
Palestyny iracki korpus ekspedycyjny, który liczył 18 tys. żołnierzy
zgrupowanych w czterech brygadach piechoty, jednym batalionie
pancernym i jednostkach pomocniczych. Dowódcą był generał Nur
ad-Din Mahmud.
Syria skierowała do Palestyny 12 tys.
żołnierzy, zgrupowanych w trzech brygadach piechoty, wspieranych
francuskimi lekkimi czołgami R 35 i R 37, batalionem
artylerii oraz 10 samolotami.
Liban skierował do Palestyny 2 tys.
żołnierzy zgrupowanych w czterech batalionach piechoty. Arabia
Saudyjska wysłała 1,2 tys. żołnierzy, którzy dołączyli do egipskiego
korpusu ekspedycyjnego. Małe siły wysłał również Jemen.
Dodatkowo na terytorium Palestyny działały
oddziały Arabskiej Armii Wyzwoleńczej, które liczyły
około 8 tys. ludzi.
Ogółem pod rozkazami emira as-Sayyid
Abdullaha znajdowało się około 61 tys. ludzi dysponujących prawie
200 czołgami, 150 pojazdami opancerzonymi, 150 działami artylerii
i 60 samolotami. Brakowało jednak przepływu informacji i jednolitego
spójnego dowództwa.
Izrael do swojej obrony wystawił oddziały
Haganah, które liczyły około 43 tys. ludzi. Byli to w
zdecydowanej większości robotnicy służący w oddziałach lokalnej
samoobrony, a rzeczywistą wartość bojową przedstawiało zaledwie
10 tys. ludzi. Byli oni słabo uzbrojeni (tylko broń ręczna),
a zapasy amunicji wystarczały zaledwie na trzy dni walki. Siłę
uderzeniową stanowiły elitarne jednostki Palmach, które
liczyły około 3 tys. dobrze wyszkolonych i uzbrojonych ludzi.
Dodatkową siłę stanowiły oddziały Irgunu
(Etzel) liczące około 2 tys. ludzi i oddziały Lehi
liczące około 600 ludzi. Jednostki te były dobrze przygotowane
do prowadzenia działań dywersyjnych i sabotażowych, jednak brakowało
im wyszkolenia w prowadzeniu regularnych działań na polu bitwy.
Obronę lokalnych społeczności żydowskich
stanowiły niewielkie oddziały Gwardii Narodowej i paramilitarne
młodzieżowe bataliony Gadna (G'dudei Noar).
Ogółem do obrony państwa Izraela stanęło
około 60 tys. ludzi (rzeczywistą wartość bojową posiadało zaledwie
około 19 tys. ludzi), nie posiadających jednolitego dowództwa.
Żydzi nie posiadali żadnego czołgu ani działa artylerii. Wsparcie
zapewniły nieliczne własnoręcznie robione pojazdy opancerzone
i kilka samolotów zwiadowczych.
Pierwsza wojna 1948-1949 (Copyright: Gedeon)
15 maja 1948 roku arabska inwazja na Izrael
rozpoczęła się rankiem, nalotem egipskich bombowców na Tel Awiw.
Równocześnie arabskie armie wkroczyły kilkoma kolumnami na terytorium
państwa żydowskiego w Palestynie.
Około 1 tys. libańskich żołnierzy natarło
od północnego-zachodu na Wschodnią Galileę, zdobywając żydowską
osadę Malikiyya.
Około 5 tys. syryjskich żołnierzy natarło
na okolice Jeziora Galilejskiego, z zamiarem opanowania całej
Galilei i otworzenia drogi do dalszego natarcia na południe.
Siły te napotkały na silny opór żydowskich kibuców w rejonie
Jeziora Galilejskiego. Najsłynniejszą była bohaterska obrona
kibucu Degania, gdzie młodzi Żydzi koktajlami Mołotowa
zatrzymali natarcie syryjskich czołgów. W następnych dniach
żydowscy obrońcy przeprowadzili kontratak zdobywając arabską
wioskę Zemah, położoną na północny-wschód od kibucu Degania.
Na Samarię uderzyło z Transjordanii
około 5 tys. żołnierzy irackich. Poprzez most pontonowy przeprawili
się oni do Samarii i do 28 maja zajęli Nablus, osiągając pozycje
w odległości 10-km od wybrzeża Morza Śródziemnego.
Około 4 tys. żołnierzy transjordańskiego
Legionu Arabskiego wkroczyło do strefy neutralnej ONZ
w okolicy Jerozolimy, nie podejmując jednak przez cztery dni
żadnych działań ofensywnych. Te cztery dni w historiografii
arabskiej noszą miano "dni straconych".
Na południu 10 tys. egipskich żołnierzy
rozpoczęło natarcie wzdłuż wybrzeża Morza Śródziemnego, kierując
się w stronę Tel Awiwu. Druga egipska kolumna natarła przez
pustynię Negew w kierunku na Hebron.
19 maja transjordański Legion Arabski wkroczył
do Jerozolimy, rozpoczynając ciężkie walki o każdy dom. 24 maja
żydowscy bojownicy zostali wyparci z arabskiej części Jerozolimy
i rozpoczął się ostateczny szturm na żydowską dzielnicę, która
upadła 28 maja. Jordańczycy nakazali wszystkim Żydom natychmiastowe
opuszczenie Starego Miasta. W następnych dniach arabscy żołnierze
wysadzili niemal wszystkie ślady żydowskiej obecności w mieście.
Między innymi zniszczono 22 spośród 27 synagog (pozostałe 5
zniszczono kilka lat później).
28 maja 1948 roku rząd izraelski wydał rozkaz
powołujący do życia Siły Obronne Izraela (Cewa
Hagana LeIsrael, w skrócie Cahal), do których miały
przystąpić wszystkie żydowskie grupy zbrojne walczące w Palestynie.
---------- Pierwsze Zawieszenie Broni
----------
11 czerwca 1948 roku Rada Bezpieczeństwa
ONZ narzuciła czterotygodniowy rozejm w Palestynie. Rozejm
trwał do 9 lipca. Rozejm był nadzorowany przez mediatora ONZ
hrabiego Folke Bernadotte (1895-1948), który wraz z oficerami
belgijskimi, francuskimi, szwedzkimi i amerykańskimi, mieli
za zadanie nadzorować embargo na dostawy broni do Palestyny.
W tym celu powołano międzynarodowe siły pokojowe UNTSO
(United Nations Truce Supervision Organization), które
swoją główną bazę utworzyły w Jerozolimie.
27 czerwca 1948 roku specjalny mediator z
ramienia ONZ, hrabia Folke Bernadotte (1895-1948), przedstawił
wstępne propozycje rozwiązania konfliktu w Palestynie. Zasugerował
on wprowadzenie pewnych zmian terytorialnych państwa żydowskiego
i arabskiego w Palestynie. Do Izraela miałaby zostać przyłączona
Zachodnia Galilea, a do państwa arabskiego pustynia Negew. Jerozolima
miałaby się znaleźć pod międzynarodową kontrolą ONZ, z zapewnieniem
praw dla żydowskiej społeczności i szczególną ochroną wszystkich
miejsc świętych. Status Jaffy pozostawiono do dalszej dyskusji,
natomiast Hajfa miała być strefą wolnocłową, do której wszedłby
port handlowy, terminale i rafineria ropy naftowej. Lotnisko
Lod byłoby wolnym lotniskiem nadzorowanym przez siły ONZ. Równocześnie
miała być powstrzymana dalsza żydowska imigracja do Palestyny,
a arabscy uchodźcy mogliby swobodnie powrócić do swoich domów.
Arabowie zdecydowanie odrzucili propozycje
Bernadotte i zażądali zmniejszenia terytorium państwa żydowskiego.
---------- Dziesięciodniowa Bitwa
----------
9 lipca 1948 roku izraelska armia rozpoczęła
dużą ofensywę. W pierwszej fazie operacji zajęto tereny okoliczne
wokół Tel Awiwu, w tym zdobyto miasto i lotnisko Lod oraz Ramlę.
W drugiej fazie operacji, w dniach 15-16
lipca przeprowadzono nieudane natarcie na Latrun. Pomimo wprowadzenia
rozejmu, sporadyczne starcia trwały tu jeszcze do 20 lipca.
Równocześnie izraelskie oddziały przystąpiły
do dużej ofensywy w Dolnej Galilei, zajmując 16 lipca miasto
Nazaret i otwierając linie komunikacyjne łączące Galileę z Zatoką
Hajfy.
---------- Drugie Zawieszenie Broni
----------
18 lipca 1948 roku Rada Bezpieczeństwa
ONZ narzuciła drugi rozejm w Palestynie, który trwał do
15 października. Postanowienia drugiego zawieszenia broni nie
były przestrzegane. Legion Arabski przez cały czas prowadził
intensywny ostrzał Starego Miasta Jerozolimy, a 12 sierpnia
zburzył stację pomp w Latrun (pomimo faktu, że obiekt był pod
kontrolą ONZ). W tej sytuacji Izraelczycy pośpiesznie zbudowali
rurociąg, którym dostarczali wodę do Jerozolimy.
W dniach 22-24 sierpnia 1948 roku w Jerozolimie
zebrał się Komitet Wykonawczy Organizacji Syjonistycznej.
Podjęto decyzję o kontynuowaniu żydowskiego osadnictwa w Palestynie,
przy jednoczesnym rozwijaniu żydowskiego przemysłu i wzięciu
pełnej odpowiedzialności za bezpieczeństwo wszystkich Żydów.
Agencja Żydowska miała kontynuować działania promujące
aliyah, oraz ułatwiać imigrantom pełną absorpcję w nowej
ojczyźnie. Podczas narady doszło do sporu pomiędzy izraelskimi
a amerykańskimi członkami kierownictwa. Amerykanie zażądali
by centrala Organizacji Syjonistycznej przeniosła się
do Nowego Jorku (USA), czemu sprzeciwili się Izraelczycy. Ministrowie
rządu izraelskiego ustąpili ze swoich stanowisk z kierownictwie
Agencji Żydowskiej.
16 września 1948 roku specjalny wysłannik
ONZ do Palestyny, hrabia Folke Bernadotte (1895-1948) przedstawił
swój drugi plan pokojowy, który miał przywrócić pokój w Palestynie.
Plan podkreślał niezaprzeczalny fakt istnienia państwa żydowskiego,
którego granice powinny zostać ustalone na drodze międzynarodowych
rozmów pokojowych, a w przypadku ich załamania się przez ONZ.
Bernadotte stwierdził, że w państwie arabskim powinna znaleźć
się pustynia Negew oraz miasta Lod i Ramla. Państwo żydowskie
objęłoby Galileę. Nadrzędną rolę przy ustaleniu granic powinny
odegrać uwarunkowania geograficzne oraz jednorodność mieszkańców
danego terenu. Uchodźcy wojenni mają prawo powrotu do swoich
domów, z zapewnieniem rekompensaty za poniesione straty. Miasto
Jerozolima, z powodu swojego niezwykłego międzynarodowego i
religijnego znaczenia, powinna być objęta odrębnym szczególnym
traktowaniem. Port w Hajfie i lotnisko w Lod byłyby wolne, pozostając
pod kontrolę ONZ.
17 września 1948 roku członkowie radykalnej
żydowskiej organizacji Lehi zastrzelili w Jerozolimie
hrabiego Folke Bernadotte.
15 października 1948 roku izraelska armia
rozpoczęła ofensywę na pustyni Negew. Ofensywa rozpoczęła się
od akcji dywersyjnej, która przecieła połączenie kolejowe pomiędzy
El-Arish a Rafah, oraz drogi w rejonie Gazy. Wykorzystując powstałe
zamieszanie w egipskiej armii, Izraelczycy wyprowadzili uderzenie
zdobywając Ashdod i Be'er Shevę oraz nawiązując komunikację
z odciętymi do tej pory żydowskimi osadami na Negewie. W tak
zwanym "worku Faluja" okrążono 4 tys. egipskich żołnierzy.
---------- Trzecie Zawieszenie Broni
----------
22 października 1948 roku Rada Bezpieczeństwa
ONZ doprowadziło do przyjęcia kolejnego zawieszenia broni
w Palestynie. Postanowienia rozejmu nie były przestrzegane.
29 października 1948 roku izraelska armia
przeprowadziła ofensywę w Galilei. Operacja rozpoczęła się od
serii działań sabotażowych. Wykorzystując odciągnięcie arabskiej
uwagi, Izraelczycy wyprowadzili okrążające uderzenie w kierunku
miasteczka Sasa, zdobywając Tarshiha. W rezultacie tych działań,
do 31 października rozbito główne siły Arabskiej Armii Wyzwoleńczej
i zmuszono oddziały libańskie do wycofania się do Libanu.
8 listopada 1948 roku przeprowadzono pierwszy
powszechny spis ludności Izraela. W kraju mieszkało 782 tys.
Żydów i 69 tys. Arabów.
W dniach 19 listopada-10 grudnia 1948 roku
odbyły się cztery spotkania Komitetu Osadniczego
(Va'adat haHityashvut), w skład którego wchodzili przedstawiciele
rządu izraelskiego, Agencji Żydowskiej (Jewish Agency),
Narodowego Funduszu Żydowskiego (Jewish National Fund)
oraz związku zawodowego Histadrut haOvdim. Zawarto porozumienie
o współpracy w realizacji wielkiego projektu utworzenia 100
nowych osad.
Agencja Żydowska rozpoczęła działania
przygotowawcze do przyjęcia w Izraelu wielkiej fali żydowskiej
imigracji z całego świata. Od połowy maja do końca 1948 roku
do Izraela pomimo wojny przyjechało 102 tys. nowych imigrantów.
Pomimo prowadzonych działań wojennych utworzono 28 nowych osad
rolniczych, z których część znajdowała się blisko terenów ogarniętych
walkami.
30 listopada 1948 roku przedstawiciele rządu
izraelskiego zawarli ostateczne porozumienie z Transjordanią,
uzyskując trwałe zawieszenie broni w rejonie Jerozolimy.
11 grudnia 1948 roku Zgromadzenie Ogólne
ONZ uchwaliło Rezolucję nr 194, która wzywała
do zakończenia walk w Palestynie. Rezolucja wzywała do demilitaryzacji
Jerozolimy i przekazania miasta pod kontrolę międzynarodowych
sił pokojowych ONZ, które zapewniłyby ochronę i wolny dostęp
do wszystkich świętych miejsc. Wezwano także do umożliwienia
wszystkich wojennym uchodźcom powrotu do swoich domów lub wypłacenia
odszkodowań tym, którzy zdecydują się nie wracać. Rezolucja
udzieliła również pełnomocnictwa do utworzenia Sił Rozjemczej
ONZ.
22 grudnia 1948 roku izraelska armia przeprowadziła
największą ze wszystkich swoich działań ofensywę. Liczące 15
tys. żołnierzy izraelskie oddziały rozbiły armię egipską na
Negewie.
------------ 1949 ------------
13 stycznia 1949 roku rozpoczęły się tajne
rozmowy izraelsko-arabskie na wyspie Rodos. Odbywały się one
pod patronatem specjalnego wysłannika ONZ do Palestyny, Ralpha
Johnsona Bunch'a (1904-1971). Państwa arabskie pod żadnym pozorem
nie zgadzały się na uznanie istnienia państwa żydowskiego. Nie
godziły się także na żadne porozumienie kończące wojnę i odmawiały
podpisania jakiegokolwiek umowy o podziale terytorium Palestyny.
25 stycznia 1949 roku odbyły się wybory do
I Zgromadzenia Ustawodawczego (Asefa haMekonenet),
które później przekształciło się w pierwszy Kneset.
Zgromadzenie liczyło 120 deputowanych. Zwycięstwo odniosła
demokratyczna lewica syjonistyczna, a najsilniejszą partią była
Partia Robotników Ziemi Izraela (Mapai), a drugie
miejsce zajęła Zjednoczona Partia Robotnicza (Mapam).
Komunistyczna Partia Izraela zdobyła 4 mandaty.
Zgromadzenie Ustawodawcze bardzo
szybko uchwaliło ustawę przejściową, tzw. małą konstytucję,
która doraźnie ustaliła strukturę naczelnych organów państwowych.
Ustanowiono jednoizbowy parlament (Knesset), który wybierał
prezydenta o dość ograniczonych uprawnieniach. Prezydent mianował
premiera, ten zaś formował gabinet i przedstawiał go Knesetowi
do akceptacji.
W lutym do Izraela przybyło 10 tys. żydowskich
imigrantów, których Brytyjczycy zwolnili ze swoich obozów dla
internowanych na wyspie Cypr. Aliyah nieustannie rosła
i każdego tygodnia do Izraela przybywały tysiące nowych imigrantów.
15 lutego 1949 roku pierwszym prezydentem
Izraela został Chaim Azriel Weizmann (1874-1952), wieloletni
przewodniczący Komitetu Wykonawczego Organizacji Syjonistycznej.
Sprawował swoje obowiązki do 9 listopada 1952 r.
24 lutego 1949 roku na wyspie Rodos podpisano
izraelsko-egipskie porozumienie o zawieszeniu broni. W zamian
za zakończenie walk Izrael zgodził się na wypuszczenie z okrążenia
egipskich wojsk uwiezionych na pustyni Negew. Mogły one wycofać
się na Półwysep Synaj.
5 marca 1949 roku izraelska armia przeprowadziła
operację zajęcia opuszczanych przez wojska egipskie terenów
na pustyni Negew. 10 marca Izraelczycy zajęli miasto Ejlat nad
Morzem Czerwonym.
10 marca 1949 roku premierem izraelskiego
rządu został wybrany Dawid Ben Gurion (1886-1973). Sprawował
swoje obowiązki do 1 listopada 1950 r.
Marzec był kulminacyjnym miesiącem Aliyah.
W ciągu tego miesiąca do Izraela przyjechało 30 tys. nowych
imigrantów. Wystąpiły poważne trudności z powodu braku mieszkań.
23 marca 1949 roku podpisano izraelsko-libańskie
porozumienie o zawieszeniu broni.
3 kwietnia 1949 roku podpisano izraelsko-jordańskie
porozumienie o zawieszeniu broni. Wojska irackie miały opuścić
Samarię, a ich miejsce zająć oddziały Legionu Arabskiego.
Jordania zgodziła się na pozostawienie pustyni Negew w granicach
państwa żydowskiego. Sprawa statusu Jerozolimy pozostała nieuregulowana.
26 kwietnia 1949 roku rząd premiera Dawida
Ben-Guriona ogłosił wprowadzenie ostrej polityki gospodarczej.
Do realizacji tych celów powołano specjalny urząd państwowy
zajmujący się racjonowaniem zapasów (Misrad haAspaka vehaKitzuv),
na czele którego stał Dr. Josef Dov.
W czerwcu nastąpił spadek liczby nowych
imigrantów przyjeżdżających do Izraela. Wynikało to z trudności,
jakie Żydzi napotykali przy wyjeździe z niektórych państw Wschodniej
Europy. Ci którzy docierali do Izraela, napotykali na duże trudności
mieszkaniowe. Tysiące imigrantów lokowano we wszystkich możliwych
miejscach. Zasiedlano także opuszczone arabskie miasteczka i
wioski.
20 lipca 1949 roku podpisano izraelsko-syryjskie
porozumienie o zawieszeniu broni. W tym momencie nastąpiło formalne
zakończenie wojny o niepodległość Izraela.
---------- Sytuacja po Wojnie ----------
Zawarte w 1949 roku zawieszenia broni ustabilizowały
sytuację na liniach frontu, które stały się granicami państwa
Izrael. Jednak w rzeczywistości żadne z arabskich państw nie
uznało istnienia państwa Izrael i w oficjalnych wypowiedziach
nazywano je "jednostką syjonistyczną". Wszystkie państwa
członkowskie Ligi Arabskiej pozostawały nadal w stanie
wojny z Izraelem. Irak odmówił jakichkolwiek rozmów z Izraelem
i nie zawarł nawet zawieszenia broni.
Pierwsza wojna izraelsko-arabska zakończyła
się dużym sukcesem Izraela, który w porównaniu z planem rezolucji
ONZ z 1947 roku powiększył swoje terytorium o 21%. Pomimo braku
akceptacji, niepodległe państwo żydowskie istniejące w Palestynie
stało się faktem. Zostało to jednak okupione wielką daniną krwi.
Izrael stracił ogółem 6.373 ludzi, w tym około 4 tys. było żołnierzami.
Około 15 tys. osób zostało rannych.
Państwa arabskie nigdy nie podały żadnych
danych dotyczących poniesionych strat, jednak ich liczbę szacuje
się na 15 tys. zabitych oraz 25 tys. rannych. Łączną liczbę
uchodźców ocenia się na około 700 tys. osób (niektóre źródła
podają liczbę 630 tys. osób), z których 460 tys. schroniło się
w Transjordanii, 100 tys. w Libanie, 80 tys. w Syrii, 60 tys.
w Egipcie (rejon Gazy).
W dniach 8-12 września 1949 roku Kneset
uchwalił niezwykle ważne prawa dla nowego państwa: Prawo
Izraelskich Sił Obronnych oraz Prawo o Powszechnym Obowiązku
Edukacji (obowiązek nauki dla dzieci do 14 roku życia).
Równocześnie wprowadzono podatek dochodowy i ulgi dla inwestorów
zagranicznych.
Izrael w pierwszym okresie swego istnienia
przeżywał poważne kłopoty gospodarcze. Na większość produktów
wprowadzono reglamentację. W najgorszym okresie na jedną osobę
przysługiwał tygodniowo mały kawałek mięsa i dwa jajka. Aby
obniżyć koszty utrzymania wprowadzono politykę deflacyjną, która
dodatkowo hamowała rozwój gospodarki. Był olbrzymi deficyt w
bilansie handlowym.
Na początku listopada 1949 roku do Izraela
zaczęły docierać pierwsze samoloty z Żydami z Jemenu. Całość
operacji nazwano "Zaczarowany Dywan"
i trwała ona do września 1950 roku. Samoloty wykonały ogółem
380 lotów, przewożąc 49 tys. Żydów. Zostali oni ewakuowani z
powodu nasilających się prześladować ze strony Arabów.
W grudniu 1949 roku Zgromadzenie Ogólne
ONZ podjęło decyzję o nadaniu Jerozolimie statusu miasta
międzynarodowego. Zgromadzenie Ogólne ONZ powołało także
Agencję Narodów Zjednoczonych dla Pomocy Uchodźcom Palestyńskim
na Bliskim Wschodzie (United Nations Relief and Works
Agency for Palestine Refugees in the Near East - UNRWA).
Agencja była pomyślana jako instytucja krótkotrwała, musiała
być jednak wielokrotnie przedłużana ze względu na to, że problem
uchodźców arabskich był nie rozwiązany.
--------------------------------------------------
CIĄG DALSZY HISTORII:
|