Miasto Zefat (Safed) jest położone w Górnej
Galilei (w Dystrykcie
Północnym, w Izraelu). Według danych Israel Central Bureau
of Statistics miasto liczy 26 600 mieszkańców (dane z 2003
r.). Populacja miasta składa się w 97% z Żydów. Ważny ośrodek
turystyczno-wypoczynkowy.
Rys historyczny:
Według legendy miasto zostało założone po
potopie, przez jednego z synów Noego. Jednak badania archeologiczne
i fakty historyczne mówią, że Zefat zostało założone w II wieku
pn.e. Około 66 roku n.e. zostało ufortyfikowane przez żydowskich
powstańców, którzy bronili się przed Rzymianami. Po zburzeniu
Jerozolimy w 70 roku, wielu żydowskich uczonych osiedliło się
w Zefat. Od tego czasu miasto stało się centrum studiów biblijnych
i jednym z czterech najważniejszych miast judaizmu (obok Jerozolimy,
Hebronu i Tyberiady).
W 1140 roku Krzyżowcy wybudowali w Zefat
twierdzę, którą w 1188 roku zdobył Saladyn. Twierdza w 1240
roku powróciła do Krzyżowców. W dniu 25 lipca 1266 roku sułtan
mameludzki Bibars zdobył miasto i twierdzę, mordując wszystkich
Krzyżowców oraz miejscowych Żydów.
Po wyrzuceniu Żydów z Hiszpanii w 1492
roku, wielu znaczących rabinów przybyło do Palestyny i osiedliło
się w Zefat, który stał się kluczowym ośrodkiem żydowskiego
mistycyzmu (kabalizm). Wśród najważniejszych kabalistów
żyjących w Zefat byli: wielki rabin Josef Caro, Salomon ben
Mojżesz ha-Levi Alkabez, kabalista Rabbi Izaak ben Salomon Luria
- nazywany Ha'Ari Lew. Równocześnie nastąpił rozwój gospodarczy
miasta, które w XV i XVI wieku było centrum lokalnego handlu.
W 1578 roku w Zefat uruchomiono pierwszą maszynę drukarską na
Bliskim Wschodzie (pierwsza książka: komentarz Yom Tov Zahalon
do Księgi Estery). Upadek miasta nastąpił w wyniku epidemii
dżumy (1742 r.) i trzęsieniu ziemi (1769 r.). Odbudowa miasta
rozpoczęła się dopiero po 1776 roku, kiedy osiedlili się tutaj
rosyjscy Żydzi. W 1812 roku kolejna epidemia dżumy uśmierciła
około 80% populacji żydowskiej w Zefat. Trzęsienie ziemi z 1837
roku zniszczyło miasto i zabiło 4 tys. Żydów.
Pod koniec XIX wieku w Zefat zaczęli
osiedlać się żydowscy imigranci z Persji, Maroka i Algierii.
Sir Moses Montefiore siedem razy odwiedził Zefat i w znacznym
stopniu sfinansował odbudowę miasta.
Podczas arabskich rozruchów w 1929 roku
w Zefat zginęło 18 Żydów, a 80 zostało rannych. Podczas wojny
żydowsko-arabskiej w 1948 roku, miasto Zefat zostało zajęte
przez Izraelczyków. Większość arabskich mieszkańców uciekła
wówczas na uchodźctwo.
Rys turystyczny:
Miasto Zefat (Safed) rozpościera się
na kilku wzgórzach położonych wokół centralnego wzgórza Kena'an,
na wysokości około 800 metrów n.p.m.
Centrum miasta znajduje się bezpośrednio
na zboczach wzgórza Kena'an, gdzie niegdyś wznosiła się twierdza
Krzyżowców. Obecnie teren wzgórza jest pięknym parkiem, idealnie
nadającym się na spacery. Poniżej biegnie główna ulica miasta
- Yerushalayim Street. Obiega ona wzgórze i park dokoła. Po
stronie wschodniej wzgórza znajduje się dworzec autobusowy.
Autobus stąd do Tyberiady
jedzie 1 godzinę, a do Hajfy
2 godziny. Po zachodniej stronie wzgórza znajduje się ratusz
i pomnik ofiar wojny o niepodległość Izraela (1948 r.).
Starym uliczkom Zefat przywrócono dawny
wygląd brukowanych kamieniami uliczek. Dzięki renowacji starych
domów miasto zyskało niepowtarzalny klimat i atmosferę, która
przyciąga turystów z całego świata. Tuż obok ratusza znajduje
się początek szerokich schodów Ma'alot Olei HaGardom,
prowadzących do niżej położonych dzielnic. Jest to prawdziwy
labirynt stromych schodów, krętych uliczek i małych domków.
Schody Ma'alot Olei HaGardom zostały zbudowane przez
Brytyjczyków w 1929 roku. Schody oddzieliły wówczas dzielnicę
arabską od dzielnicy żydowskiej. Po wojnie 1948 roku, południowa
dzielnica arabska opustoszała i została stopniowo zaludniona
przez nowych żydowskich imigrantów z Etiopii i krajów byłego
Związku Radzieckiego. Obecnie jest to słynna Dzielnica Artystów.
Oprócz licznych galerii i wystaw, znajduje się tutaj Muzeum
Druku Zvi Assaf. W muzeum zgromadzono liczne eksponaty przypominające
tą historię.
Jednak Zefat przede wszystkim słynie
z bogatego dziedzictwa żydowskiego mistycyzmu. Po stronie północnej
schodów Ma'alot Olei HaGardom znajduje się Dzielnica
Synagog. Centralnym punktem dzielnicy żydowskiej jest Plac
Obrońców (Kikar HaMaginim). Nazwa placu nawiązuje do
wojny 1948 roku, kiedy w tym miejscu mieściło się dowództwo
Hagany, broniącej dzielnicy przed Arabami. Kawałek stąd
zaczyna się świat chasydów i synagog. Jako pierwsza stoi
aszkenazyjska synagoga Ha'Ari. Została ona poświęcona
rabinowi Izaakowi Ben Luria, który zmarł tutaj w 1572 roku.
Był on najwybitniejszym przedstawicielem żydowskiego mistycyzmu
i wykładowcą kabały. Następna jest synagoga Caro, poświęcona
innemu znawcy Kabały - rabinowi Józefowi Caro, który
przybył w 1535 roku z Hiszpanii do Zefat. Ciekawostką są zgromadzone
tutaj zwoje Tory, z których jeden pochodzi z Persji i
ma dwieście lat, drugi pochodzi z Iraku i ma trzysta lat, a
trzeci pochodzi z Hiszpanii i ma pięćset lat. Następną jest
synagoga Alszeka z XVII-wieku, i jest poświęcona rabiemu
Mojżeszowi Alszekowi, wielkiemu znawcy Kabały. Wyjątkową
kabalistyczną budowlą jest synagoga Abuhawa z XV-wieku.
Cztery filary w centrum przedstawiają cztery żywioły. W kopule
umieszczono dziesięć okien reprezentujących Dziesięć Przykazań.
12 obrazów reprezentuje 12 pokoleń Izraela. Wszystkie obrazy
i malowidła pełne są kabalistycznej symboliki. W dzielnicy żydowskiej
znajdują się jeszcze synagoga Ba'na i sefardyjska synagoga Ha'Ari.
Miasto Zefat (Safed) jest szczególnie
atrakcyjne w sierpniu, gdy odbywa się tutaj Festiwal Muzyki
Klezmerskiej. Do miasta przyjeżdża wtedy kilka tysięcy Izraelczyków
i miasto tętni w rytm żydowskiej muzyki.
Górskie pasma otaczające Zefat zostały zalesione
w latach pięćdziesiątych XX wieku. Obecnie jest to najdłuższy
w kraju pas leśny tworzący w sumie 2 000 ha lasów - Bar'am,
Ein Zeitim i Biriya. Lasy te są pieczołowicie chronione i pielęgnowane.
--------------------------------------------------
Opracowano na podstawie "Explorer
Izrael", "Pascal Izrael", "Winnica",
"Świat Biblii", biuletynów Ambasady Izraela
w Polsce, witryn internetowych rządu Izraela i innych opracowań
dotyczących Państwa Izrael.
--------------------------------------------------
|