Wzgórza Golan

Wzgórza Golan (hebr. Ramat HaGolan, arab. Hadhbat al-Jaulan) są rozległym płaskowyżem rozciągającym się wzdłuż granicy Izraela (Dystrykt Północny) z Syrią.

Geologicznie Wzgórza Golan są płaskowyżem - holoceńskim polem wulkanicznym, które rozszerza się w kierunku północno-wschodnim dochodząc prawie do Damaszku w Syrii. Na całym tym obszarze rozciągają się szeregi dobrze zachowanych nieczynnych stożków wulkanicznych, zbudowanych z czarnych skał bazaltowych (takich jak Majdal Shams). Na tych wietrznych wzgórzach są rozległe wrzosowiska i głębokie, strome wadi. Wysokie, walcowate wzgórza wznoszą się stromo znad jeziora Galilejskiego (200 metrów poniżej poziomu morza) aż do płaskowyżu góry Avital (1204 metry nad poziomem morza).
    Na północy Wzgórza Golan dotykają masywu góry Hermon i granicy państwowej z Libanem, na wschodzie wzgórza wyraźnie przechodzą w płaską równinę Hauran (w Syrii), na południu opadają do doliny rzeki Yarmouk, a na zachodzie stromo opuszczają się 500 metrów w dół do jeziora Galilejskiego i rzeki Jordan.
    Wzgórza Golan zazwyczaj są podzielone na trzy regiony:
        - północny - położony między Nahals Sa'ar a Gilabon;
        - centralny - położony między Nahals Gilabon a Dilayot;
        - południowy - położony między Nahal Dilayot a doliną rzeki Yarmouk.

Góra Hermon geograficznie wchodzi w skład Wzgórz Golan, jednak geologicznie jest odrębna od tego wulkanicznego pola. W pobliżu Hermonu znajduje się jezioro położone w kraterze Birkat Ram. Największym wygasłym wulkanem Golanu jest góra Avital w pobliżu Kuneitra. Jego krater jest obecnie rekultywowany. Na Wzgórzach Golan śnieg bywa corocznie.

Rys historyczny:

Obszar Wzgórz Golan był zajmowany przez wiele cywilizacji. Jako Bashan został włączony do Królestwa Izraela. W 700 roku p.n.e. Asyryjczycy przejęli kontrolę nad tym obszarem, a następnie po nich Babilończycy i Persowie. W V wieku p.n.e. na Golanie osiedlili się powracający z niewoli babilońskiej Żydzi. Później przechodził przez okres panowania hellenistycznego i rzymskiego. Podczas żydowskiego powstania 66-73 grupa Żydów broniła się na szczycie wzgórza w pobliżu Gamli. Szczyt wzgórza do tej pory nosi nazwę "Masada z Golanu".
    Po okresie panowania Bizancjum, w 636 roku ten obszar podbili Arabowie. Na przełomie XV i XVI wieku w północnej części Wzgórz Golan i u podnóża góry Hermon osiedlili się Druzowie. W XVI wieku Golan zajęli Turkowie.

W 1880 roku na Wzgórzach Golan powstała żydowska osada syjonistów, nazwana Ramataniya. Pomimo wielkich wysiłków, po roku istnienia upadła.

Jako konsekwencja I wojny światowej i upadku Imperium Osmańskiego, w 1920 roku Wielka Brytania i Francja zawarły porozumienie o podziale ziem mandatu na Bliskim Wschodzie. Wzgórza Golan przypadły w udziale Francji. W 1944 roku ziemie te weszły w skład Syrii.
    Po wojnie żydowsko-arabskiej 1948 roku, w wyniku zawartych porozumień Wzgórza Golan miały stać się strefą częściowo zdemilitaryzowaną. Jednak Syryjczycy ufortyfikowali cały płaskowyż i ostrzeliwali stąd żydowskie miasteczka i wioski w Galilei.
    Podczas Wojny Sześciodniowej 1967 roku, wojska izraelskie zdobyły Wzgórza Golan. Podczas działań wojennych ponad 90% tutejszej populacji (Druzowie, Arabowie i chrześcijanie) udała się na uchodźctwo. Z rozmaitych powodów Izrael uniemożliwił im powrót do swoich domów. Prawie natychmiast po zdobyciu, Izrael rozpoczął kolonizację Wzgórz Golan. Pierwszy Kibbutz Merom Golan został założony w lipcu 1967 roku. Do 1970 roku powstało 12 żydowskich osad, a w 2004 roku istniało już 34 osiedli, w których mieszkało około 18 000 ludzi.
    Podczas wojny Jom Kippur w 1973 roku, wojska syryjskie uderzyły na południową część Wzgórz Golan. Doszło tutaj do ciężkich walk. W wyniku zawartego rozejmu, na granicy izraelsko-syryjskiej utworzono strefę zdemilitaryzowaną, która podlega międzynarodowym siłom pokojowym ONZ.
    W 1981 roku Izrael uznał Wzgórza Golan za część składową swego państwa i objął to terytorium izraelskim prawem, jurysdykcją i administracją. Syria oraz międzynarodowa społeczność nie zgadza się z tą decyzją.

Rys turystyczny:

Przed wojną 1967 roku, głównym miastem Wzgórz Golan była Quneitra. Została ona zdobyta i w czasie walk poważnie zniszczona przez Izraelczyków. Później w ramach zawartych porozumień pokojowych Izrael zwrócił ją Syrii, jednakże do chwili obecnej to przygraniczne miasto pozostaje opuszczone. Z pobliskiego izraelskiego punktu widokowego rozciąga się wspaniała panorama na Syrię i Galileę.
    W pobliżu znajduje się obóz wojsk ONZ, w którym stacjonują polscy żołnierze. Ku zaskoczeniu wielu turystów jest tutaj spokojnie i bezpiecznie, choć w wielu miejscach ostrzegawcze tablice zabraniają schodzenia z wytyczonych dróg (uwaga: miny!).

Nową izraelską "stolicą" Wzgórz Golan zostało miasto Qazrin, założone w 1977 roku. Liczba mieszkańców dochodzi do 6-tysięcy (dane 2000 rok). W centrum miasta znajduje się wielkie nowoczesne centrum handlowo-rozrywkowe, a wokół niego stopniowo rozbudowują się osiedla mieszkaniowe. Warunki życia tutaj są dość ciężkie, jednakże jest to idealne baza wypadowa do zwiedzania Wzgórz Golan. Można tu kupić najtańsze w całym Izraelu wyroby ze srebra. Trzeba koniecznie odwiedzić Muzeum Archeologiczne Golanu, a naprzeciw mieści się wspaniałe Muzeum Lalek, w którym za pomocą małych modeli przedstawia się sceny z historii Izraela. Wśród lasów, blisko Qazrin, leży Park Starożytności Qasrin.
    To tutaj w 1983 roku otwarto Wytwórnię Win Wzgórza Golan. Otwarcie tej wytwórni spowodowało małą rewolucję w branży winiarskiej w Izraelu. Wytwórnia sprowadziła świetne szczepy winorośli z Kalifornii (USA) i wybudowała nowoczesny zakład produkcyjny. Pracownicy byli specjalnie szkoleni na Uniwersytecie Kalifornijskim w Davis, co w sumie dało wspaniałe rezultaty. Wina golańskie przyniosły wspaniały sukces. Pierwszy produkt, Cabernet Sauvignon, zdobył złoty medal na Międzynarodowym Konkursie Alkoholi w 1984 roku. W następnych latach to wino zdobywało kolejne złote medale, łącznie z prestiżowym konkursem Vinexpo w 1985 i 1986 roku. W 1987 roku wino to zdobyło tytuł najlepszego wina roku (w konkursie wzięło udział ponad dwa tysiące win z całego świata). Inne wina tej samej wytwórni: Merlot, Chardonnay i wino deserowe Port Blanc, również cieszą się uznaniem, zdobywając nagrody w 1986, 1988, 1990 i 1991 roku. Wytwórnia produkuje obecnie 2 miliony butelek wina rocznie.

Około 5 km na południe od Qazron znajduje się Park Narodowy Yehudiya Forest. Ten piękny rezerwat przyrody znajduje się w samym sercu Wzgórz Golan i zajmuje powierzchnię ponad 16 hektarów. Park ma w przybliżeniu kształt wyciągniętej dłoni, a każdy palec reprezentuje płynącą rzekę z wodospadami. Najwyżej położone rejonu parku wznoszą się 400 metrów nad poziomem morza, i łagodnie opadają do punktu, który znajduje się 100 metrów poniżej poziomu morza. Tutejszy piękny las nazywa się lasem Yehudiya. Pomiędzy starymi dębami rosną orzeszki pistacjowe i różnorodne roślinny sawannowe. Ze zwierząt można spotkać tutaj dziki, północne szakale, rude lisy, syryjskie hyraksy, indyjskie grzywiaste jeżozwierze i kolczaste myszy Kair. Ornitolodzy przyjeżdżają by podziwiać pustułkę, orły, egipskie sępy i sępy Gryfa. Tutejsze szlaki turystyczne oferują dużą różnorodność trudności, od zwykłych spacerowych dla całych rodzin z dziećmi, do najtrudniejszych z użyciem drabinek i łańcuchów. Przed wyborem szlaku warto zasięgnąć fachowych wskazówek w informacji.
    Przy ośrodku centrum informacyjnego znajduje się autocamping i tereny rekreacyjne.

W wielu miejscach na Wzgórzach Golan występują mineralne źródła wykorzystywane w lecznictwie. Ciekawostką turystyczną są bazaltowe kolumny przy Sadzawce Sześciokątnej w Nahal Meshushim na Wzgórzach Golan.

Starożytnym miastem Golanu, była Gamla. Podczas powstania żydowskiego w 67 roku n.e., rzymskie legiony otoczyły w Gamli żydowskich powstańców. Tysiące mieszkańców Gamli wymordowano, ale ostatnich 4 tys. broniących się Żydów wolało popełnić samobójstwo niż poddać się Rzymianom. Miasto zostało wówczas całkowicie zniszczone.
    Na terenie ruin starożytnego miasta utworzono Park Narodowy Gamla. Obok parkingu znajduje się punkt widokowy, z którego widać całe miasto Gamla. Dla miłośników archeologii znajdują się tutaj ruiny synagogi, akweduktu, mykwy, licznych domów i kościoła z czasów bizantyjskich (wieś Der Qaruch). Tutejsze groty i jaskinie są smutnymi świadkami dawnej bitwy toczonej przez żydowskich powstańców z Rzymianami. Pamięć bohaterskich Żydów została uczczona przez pomnik. Widok roztaczający się z miejsca pomnika zapiera w piersi dech.
    Park narodowy obejmuje swoim zasięgiem wspaniałe widoki największego w Izraelu wodospadu Gamla Fall, który ma wysokość 50 metrów. W drodze do wodospadu można podziwiać niezwykłe pole masywnych skał bazaltowych. Jeden ze szlaków turystycznych prowadzi do kanionu i wodospadów utworzonych przez rzekę Bazelet. Ścieżka turystyczna wiele razy przecina rzekę, ukazując piękno licznych wodospadów. Jednak Park Narodowy Gamla przede wszystkim słynie z niezwykle dużej ilości ptaków drapieżnych. Do obserwacji ptaków wybudowano specjalne platformy obserwacyjne. Część parku jest dostępna dla osób niepełnosprawnych, poruszających się na wózkach inwalidzkich.
    W dni powszednie czasami teren rezerwatu przyrody jest zamykany dla ruchu turystycznego, z powodu ćwiczeń wojskowych.

         -  Zdjecia z Gamli

Krokodyle w Hamat Gader

Na południowym krańcu Wzgórz Golan, już w dolinie rzeki Yarmuk znajduje się duży kompleks turystyczny Hammat Gader, będący jedną z największych atrakcji Galilei. W pięknym parku znajduje się lunapark, częściowo zrekonstruowane ruiny rzymskie i gorące źródła. Zachowany kompleks rzymskich i bizantyjskich kąpielisk pochodzi z okresu od II do VIII wieku. Imponujące łaźnie zostały wybudowane z czarnego i białego kamienia, z licznymi kolumnami, łukami, sklepieniami i posągami. Tuż obok wybudowano nowoczesny basen leczniczy z biczami wodnymi. Wśród różnych zabiegów, oferuje się okłady borowinowe, mające dobry wpływ na skórę. Tutejsze kuracje są bardzo konkurencyjne dla Tyberiady, głównie przez wzgląd na ceny. W Hammat Gader biją cztery źródła wody mineralnej i jedno wody czystej.
    Obok w cieplarni hodowane są aligatory, które po dorośnięciu sprzedaje się na eksport. Drewniane pomosty biegną nad ciepłymi rozlewiskami, w których poruszają się tuziny aligatorów i krokodyli. Obok punktu widokowego znajdują się ruiny starożytnej synagogi. Przed opuszczonym meczetem urządzono plac zabaw dla dzieci.

Tuż obok przebiega granica izraelsko-jordańska, stąd zrozumiała jest obecność licznych posterunków wojskowych i częstych patroli straży granicznej.

--------------------------------------------------

Opracowano na podstawie "Explorer Izrael", "Pascal Izrael", "Winnica", "Świat Biblii", biuletynów Ambasady Izraela w Polsce, witryn internetowych rządu Izraela i innych opracowań dotyczących Państwa Izrael.

--------------------------------------------------