1914-1919  -  DEKLARACJA  BALFOURA



  -  HISTORIA
      -  1859-1913 - Przebudzenie
                                        narodowe
   - 1914-1919 - Deklaracja Balfoura
      -  1920-1939 - Brytyjski mandat
                                            w Palestynie


Organizacja szpiegowska Nili
Zion Muls Corps
Deklaracja Balfoura - 1917r.
Legion Zydowski
Ruch HeHalutz





 

 

W 1914 roku do Palestyny przyjechał Baron Rothschild. Po zapoznaniu się z rozwojem żydowskich osad rolniczych pochwalił pracę Organizacji Syjonistycznej i wyraził gotowość pomocy.
    W Palestynie istniały już 43 osady rolnicze, w tym 14 kibuców.

W 1914 r. żydowski imigrant z Rosji Meyer London został wybrany do Kongresu Stanów Zjednoczonych. Był on socjalistą.

W 1914 r. Jesse Lasky i Samuel Goldfish (Goldwyn) założyli w Hollywood (USA) pierwszą korporację ruchomych obrazów.

Na początku XX wieku w Rumunii żyło około 300 tys. Żydów, czyli 4 % ludności. Do Rumunii przybywali liczni żydowscy uchodźcy z Rosji i Galicji, uciekający często przed służbą wojskową. Większość z nich osiedlała się w Mołdawii.

W 1914 r. w monarchii austro-węgierskiej żyło 900 tys. Żydów, stanowiąc 5 % mieszkańców.

W 1914 r. władze rosyjskie zakazały używania języka jidysz.

-------- I wojna światowa --------

28 lipca 1914 roku wybuchła I wojna światowa pomiędzy Państwami Centralnymi (Niemcy, Austro-Węgry i później Turcja) a Państwami Ententy (Rosja, Anglia, Francja i później Stany Zjednoczone).
    Wielkim żydowskim nieszczęściem tej wojny było walczenie Żydów przeciwko sobie. Żydzi będąc obywatelami różnych państw, służyli w różnych armiach i podczas wojny walczyli przeciwko sobie. W niemieckiej armii walczyło 100 tys. żydowskich żołnierzy (w tym 2 tys. oficerów), w austro-węgierskiej armii 320 tys. żydowskich żołnierzy (w tym 8 generałów). Przeciwko nim walczyło w brytyjskiej armii 10 tys. żydowskich żołnierzy (w tym 1,3 tys. oficerów), we francuskiej armii 55 tys. żydowskich żołnierzy (w tym 14 generałów), w rosyjskiej armii ponad 350 tys. żydowskich żołnierzy i w amerykańskiej armii 250 tys. żydowskich żołnierzy (w tym 10 tys. oficerów).
    Wraz z wybuchem wojny rozpoczęły się prześladowania Żydów, w większości dokonywane przez żołnierzy rosyjskich i rumuńskich. Zginęło ogółem 120 tysięcy Żydów na wszystkich frontach wojny.

W 1914 r., wraz z wybuchem I wojny światowej, większość terenów rosyjskiej strefy osadnictwa żydowskiego znalazła się w obrębie toczonych działań wojennych. Carat obawiał się współpracy Żydów z wrogiem. Setki tysięcy Żydów uciekało przed wojną, która oznaczała rabunek i inkwizycje mienia. Sytuację wykorzystywały antyżydowskie kręgi w sztabie generalnym, który rozpowszechniał pogłoski, jakoby Żydzi szpiegowali dla Niemiec i Austro-Węgier. Doszło do licznych pogromów Żydów, a administracja carska rozpoczęła przymusową deportację ludności żydowskiej do stref osiedlenia, nie objętych jeszcze wojną. Wojska rosyjskie dla osłony atakujących żołnierzy często pędziły przed sobą bezbronnych Żydów.
    Podczas I wojny światowej, rosyjska administracja na ziemiach polskich podejrzewała Żydów o współprace z niemieckimi wojskami.

Wybuch I wojny światowej postawił w bardzo trudnej sytuacji żydowską społeczność w Palestynie, która była częścią Imperium Ottomańskiego. Żydowskie osady w Palestynie zostały odcięte od wszelkiej pomocy finansowej ze środowisk żydowskich w Europie i ich sytuacja bardzo szybko się pogarszała. Na szczęście rząd Stanów Zjednoczonych zgodził się dostarczyć im pomoc.
    Władze tureckie postawiły przed wszystkimi obcokrajowcami żyjącymi na terenie Imperium Otomańskiego ultimatum żądające przyjęcie tureckiego obywatelstwa albo wyjechanie z kraju. Większość Żydów żyjących w Palestynie pochodziła z Rosji, która teraz była wrogiem Turcji. Wielu Żydów musiało opuścić Palestynę, inni byli deportowani. Naczelny dowódca wojsk tureckich w Palestynie, Djemel Pasza nakazał liczne aresztowania, konfiskaty wyposażenia i zapasów zgromadzonych w żydowskich osadach rolniczych. Wprowadzono zakaz używania symbolów i emblematów ruchu syjonistycznego.

mapa - rozmiar: 65 101 bajtów

Bliski Wschód - 1914 rok (Copyright: Gedeon)

W 1914 r. W Stanach Zjednoczonych powstał Komitet Pomocy Amerykańskim Żydom. Fundatorami byli ortodoksyjni liderzy, między innymi: Jacob H. Schiff, Louis Marshall i Felix Warburg. Podczas wojny pomocą objęli także Żydów europejskich, przekazując na ten cel 15 mln USD.
    W latach 1915-1931 z Europy wyjechało ponad 760 tysięcy Żydów. Uciekali głównie do Ameryki.

Podczas I wojny światowej w Rumunii prześladowano Żydów jako rzekomych szpiegów i sprzymierzeńców Austro-Węgier.
    W 1915 r. warunki życia w strefach osadnictwa żydowskiego w Rosji, stały się nie do zniesienia i carat częściowo zniósł strefy, pozwalając Żydom na osiedlanie się na terytorium całego imperium. Uczyniono to z obawy przed współpracą Żydów z wrogiem. Równocześnie siłą przesiedlono około 500 tys. Żydów. Przez cały czas trwały antyżydowskie pogromy i prześladowania. Publicznie zakazano wydawania w Rosji publikacji w hebrajskim i jidysz.
  W czasie I wojny światowej, w Rosji ważną rolę odgrywał Żydowski Komitet na Rzecz Ofiar Wojny. Dzięki gromadzonym środkom od bogatych Żydów, niesiono pomoc potrzebującym i łagodzono nędzę wśród ludności żydowskiej.

Na początku 1915 roku władze tureckie aresztowały w Palestynie licznych żydowskich przywódców i działaczy społecznych. Część z nich została internowana w Antalii (w Turcji), a pozostałych deportowano do Egiptu.
    W 1915 roku młodzi żydowscy działacze założyli tajną organizację szpiegowską Nili, działającą w Palestynie na rzecz Brytyjczyków. Założycielami byli Aaron Aaronsohn (1876-1919) i Avshalom Feinberg (1889-1917). W 1917 r. Turcy rozbili organizację, aresztując i zabijając wielu jej członków.

      Organizacja szpiegowska Nili

W 1915 r. Ze'ev Jabotinsky (1880-1940) i Joseph Trumpeldor (1880-1920) wystosowali rezolucję do rządu brytyjskiego wzywającą do stworzenia legionu żydowskiego w Egipcie. W kilka dni po odezwie zgłosiło się 500 ochotników, z których utworzono jednostkę pomocniczą brytyjskiej armii Zion Mule Corps.

      Zion Muls Corps

W 1915 r. William J. Simmons założył w Atlancie (USA) rasistowską organizację Ku Klux Klan. Była ona skierowana przeciwko Murzynom, Żydom i katolikom.

W 1916 r., gdy na ziemie polskie wkroczyły wojska niemieckie, rząd rosyjski zlikwidował strefy osadnictwa żydowskiego. Wielu Żydów wówczas deportowano w głąb Rosji.

Od początku działań wojennych, polscy nacjonaliści (endecy), którzy wcześniej oskarżali Żydów o rzekome rusofilstwo, teraz rozpoczęli agitację o skłonności germanofilskie wszystkich Żydów. W atmosferze wojennej zawieruchy przetaczającej się przez polskie ziemie, Polacy żywili nadzieję na odzyskanie samodzielnego państwa. W tej atmosferze, antysemici głosili hasła, jakoby Żydzi zatruwali wodę w studniach i mleko. Mnożyły się zajścia antyżydowskie.
    W 1916 r. polski magistrat w Warszawie zabronił Żydom wstępu do parków. Zakaz obejmował Żydów ubranych zgodnie ze swoją tradycją, nie obejmował więc Żydów zasymilowanych. Po silnych sprzeciwach, magistrat wycofał się z uchwały.

PALESTYNA POD WŁADZĄ BRYTYJSKĄ

16 kwietnia 1916 roku doszło do zawarcia tajnego układu pomiędzy Francją i Wielką Brytania w sprawie podziału stref wpływów na Bliskim Wschodzie. Układ Sykes-Picot został podpisany przez wysokich przedstawicieli ministerstw spraw zagranicznych: Sir Mark Sykes (1879-1919) z Wielkiej Brytanii i Francois-Georges Picot (1870-1951) z Francji.
    Zgodnie z umową Palestyna miała zostać podzielona: rejon Hajfy miał się znajdować pod kontrolę brytyjską, a większość Galilei pod kontrolą francuską. Na terenie pustyni Negew i południowej części Judei miało powstać arabskie państwo popierane przez Wielką Brytanię. Natomiast reszta Palestyny z Jerozolimą, Jaffą, Tyberiadą i Nazaretem miała przejść pod kontrolę międzynarodową. W zawartym układzie nie uwzględniono żadnych postulatów syjonistycznych, a jedynie memorandum komitetu żydowsko-angielskiego, który żądał równouprawnienia dla Żydów w Palestynie.

W październiku 1916 r. żydowscy syjoniści przedstawili rządowi brytyjskiemu oddzielne memorandum, w którym przedstawili własne stanowisko w sprawie Palestyny. Postulowali oni uznanie przez rząd Wielkiej Brytani siedziby narodowego żydowstwa w Palestynie. Realizacja siedziby miałaby nastąpić na drodze autonomii narodowej, poprzez wspieranie emigracji i kolonizacji w Palestynie. Szczegóły miałyby zostać sformułowane na podstawie oddzielnych porozumień między rządem angielskim i przedstawicielami syjonizmu.

W lutym 1917 r. nowy rząd brytyjski spotkał się z przedstawicielami syjonizmu: Rothschildem, Weizmannem i Sokołowem. Postulowali oni, aby Wielka Brytania objęła protektorat nad Palestyną oraz udzieliła państwowego czarteru dla żydowskiej imigracji i kolonizacji. Chaim Weizmann, przewodniczący Światowej Organizacji Syjonistycznej, uzyskał poparcie brytyjskie dla projektów żydowskich.

Gdy w 1917 r. w Rosji wybuchła rewolucja lutowa, rewolucjoniści znieśli wszystkie wymierzone w Żydów ograniczenia. Przywódcy rewolucji traktowali mniejszość żydowską jako ofiarę carskich prześladowań. Żydzi stali się równoprawnymi obywatelami Rosji. Następna rewolucja październikowa potwierdziła prawa uzyskane przez Żydów.
    Po rewolucji październikowej wielu Żydów zaliczało się do ścisłego grona przywództwa komunistycznego. Byli to: Trocki, Zinowiew, Kamieniew, Swierdłow, Joffe, Radke, Riazanow, Larin i inni. Żydzi obejmowali kluczowe stanowiska w urzędach publicznych, szkołach i zakładach przemysłowych. Byli to Żydzi zasymilowani. Inni integrowali się licząc na awans społeczny. Większość Żydów pozostawała niechętna asymilacji.
    Po 1917 r. władze komunistyczne Związku Sowieckiego rozpoczęły zwalczanie wszelkich religii. Oznaczało to w praktyce powszechny zakaz praktykowania judaizmu i nauki języka hebrajskiego. Wykonywanie zawodu rabina stało się niezwykle trudne.

W 1917 r. Sarah Schneier założyła w Krakowie (Polska) pierwszą religijną szkołę dla dziewcząt Bais Yaakov (Dom Jakuba). Do 1937 r. szkołę opuściło 3,5 tys. studentek.
    W 1917 r. powstała Organizacja Kultury Hebrajskiej, zajmująca się rozwojem kultury i edukacji we Wschodniej Europie. W setkach szkół nauczano języka hebrajskiego.

W sierpniu 1917 r. rząd Wielkiej Brytanii zgodził się na utworzenie żydowskich batalionów. Utworzono ogółem 5 batalionów, w których służyło 5 tys. żydowskich ochotników.

      Legion Zydowski

------- Deklaracja Bulfora -------

2 listopada 1917 roku rząd brytyjski opublikował Deklarację Balfoura, podpisaną przez pierwszego sekretarza James Arthura Balfoura (1848-1930). Była to deklaracja poparcia przez brytyjski rząd koncepcji utworzenia żydowskiego państwa w Palestynie. Dokument ten stwierdzał: "Rząd Jego Królewskiej Mości odnosi się przychylnie do ustanowienia w Palestynie siedziby narodowej dla narodu żydowskiego i dołoży wszelkich starań, aby ułatwić osiągnięcie tego celu."
    Deklaracja stała się bodźcem zachęty dla całego ruchu syjonistycznego.

Deklaracja Balfoura - 1917r.

Niestety, papież Benedykt XV odmówił Żydom uprzywilejowanego stanu i nazwał ich niewierzącymi.

W 1917 r. wojska brytyjskie zajęły Irak, nadając Żydom równouprawnienie, którym cieszyli się do 1929 r., kiedy Wielka Brytania przyznała niepodległość Irakowi.

Równocześnie na terenach Palestyny toczyły się brytyjsko-tureckie działania wojenne. Brytyjczycy zdobyli 7 listopada 1917 r. port i twierdzą Gazę. 17 listopada 1917 r. zajęli Jaffę, a 9 grudnia 1917 r. marszałek Edmund Henry Allenby zajął Jerozolimę. W ostatnich działaniach wojennych, w 1918r., Brytyjczycy opanowali wszystkie pozostałe tureckie punkty oporu w Palestynie. Tym samym Wielka Brytania przejęła nad tymi terenami pełną kontrolę wojskową.
    W walkach w Palestynie po stronie brytyjskiej wzięły udział trzy żydowskie bataliony.

W 1918 r. Nahum Zemach otworzył w Moskwie (Rosja) Teatr Habimah. Dyrektorem teatru był Konstantin Stanislavski. Sukces odniosło przedstawienie "Dybuk" Anskiego. Wielkim przyjacielem grupy teatru był Maxim Gorky. W 1931 r. teatr przeniósł się do Palestyny, gdzie później przekształcił się w Teatr Narodowy.

Pod koniec I wojny światowej powszechnie obarczano Żydów odpowiedzialnością za wojenne porażki i trudy. Uogólniono stereotyp przynoszącego szkodę Żyda, działającego na dodatek po stronie wroga. Ugrupowania nacjonalistyczne taką antyżydowską agitacją tworzyły sobie masowe zaplecze zwolenników.
    Do antyżydowskich niepokojów doszło w Rzeszy niemieckiej, Rosji, Czechosłowacji i na Węgrzech.
    Niemieckim Ministrem Odbudowy został Walter Rathenau (1867-1922), później pierwszy minister Niemiec. Popierał on niemieckich nacjonalistów i głosił hasło, że "Niemcy muszą mieć jednego niemieckiego przywódcę".

------- Sytuacja po wojnie -------

I wojna światowa zakończyła się rozejmem pomiędzy walczącymi stronami. W wojnie uczestniczyło 1.506.000 żydowskich żołnierzy, z których 170 tys. zginęło. Ponad 100 tys. Żydów otrzymało odznaczenia za odwagę.

Po zakończeniu wojny w 1918 r. pojawiły się spory w kwestii Palestyny. Francja upierała się na tajnej umowie Sykes-Picot, na mocy której miało powstać wielkie państwo arabsko-muzułmańskie Zjednoczona Syria. Szejk Mekki Hussein również opowiadał się utworzeniem jednego państwa arabskiego. Natomiast stosunek brytyjski do Palestyny i syjonizmu był dwuznaczny.
    Arabowie stopniowo coraz bardziej zdawali sobie sprawę, że zamiast olbrzymiego państwa arabskiego otrzymali protektoraty francuskie w Syrii i Libanie oraz brytyjskie w Palestynie, Transjordanii i Iraku. Z układów i walk tryumfalnie wyszedł tylko jeden klan - Saudyjczycy. Emir Fajsal, głowa Haszymidów, cieszący się poparciem brytyjskim musiał zadowolić się Transjordanią. Był on korzystnie nastawiony do osadnictwa żydowskiego, wyrażając wiarę w podniesienie w ten sposób standardu życia Arabów.

11 listopada 1918 roku Polska odzyskała niepodległość po 123 latach niewoli. Wielu Żydów dało w tym okresie świadectwo patriotyzmu - w szeregach Legionów zginęło ich co najmniej 80, a 190 otrzymało Krzyż i Medal Niepodległości.
    W chaosie związanym z tworzeniem państwa polskiego w 1918 r., grupy polskich kupców i studentów piętnowały Żydów jako rzekomych zwolenników Niemców, socjaldemokratów lub bolszewików.
    W latach 1918-1920 na polskich ziemiach pod austriackim zaborem, doszło do gwałtownych chłopskich zamieszek. Galicyjscy chłopi wystąpili przeciwko polskim właścicielom ziemskim, żądając radykalnej reformy rolnej. Ponieważ majątkami ziemskimi najczęściej zarządzali Żydzi, padli oni ofiarą pogromów.
    Po zakończeniu I wojny światowej, na rzecz zagwarantowania Żydom w Polsce równych praw, zaangażowały się Wielka Brytania, Francja i Stany Zjednoczone. Wówczas polski narodowy demokrata Roman Dmowski (1864-1939) publicznie wystąpił za ograniczeniem praw Żydów w Polsce. Jednakże, 28 czerwca 1919 r. Polska podpisała traktat, obejmujący między innymi ochronę mniejszości żydowskiej.

Koniec I wojny światowej na froncie wschodnim, nie oznaczał końca cierpień narodu żydowskiego. W wyniku pokoju brzeskiego, zawartego między Rzeszą Niemiecką a Sowiecką Rosją, Ukraina uzyskała niezależność. Natychmiast rozgorzała walka o władzę pomiędzy nacjonalistami i bolszewikami, którzy wezwali na pomoc Armię Czerwoną. Siły kontrrewolucyjne wykorzystały tradycyjne punkty napięć społecznych i podburzyły chłopów oraz żołnierzy przeciwko Żydom, których przedstawiono jako komunistów. Doszło wtedy do straszliwych pogromów na Ukrainie. Oddziały białogwardzistów wymordowały liczne żydowskie społeczności wiejskie. Szczególnie złowrogo zasłynął Anton I. Denikin (1872-1947) i ataman Symon W. Petlura (1879-1926). Podczas okrutnych walk na Ukrainie, wszystkie strony dopuszczały się aktów przemocy na ludności żydowskiej. W czasie wojny domowej na Ukrainie zamordowano około 150 tysięcy Żydów.

W 1918 r. bolszewicka Rosja przeprowadziła nacjonalizację przemysłu. Ofiarą nacjonalizacji padli liczni żydowscy przedsiębiorcy. Jako następni ucierpieli kupcy. Władza bolszewicka w sposób bezwzględny podjęła walkę z prywatnym handlem, często rozstrzeliwując żydowskich kupców. Teraz handel był organizowany i kontrolowany przez państwo.

Po 1918 r. antysemityzm w Stanach Zjednoczonych stał się bardziej widoczny. Wynikał on z zazdrości i nienawiści wobec żydowskich przedsiębiorców i finansistów. Amerykańska organizacja rasistowska Ku Klux Klan, rozpoczęła rozpowszechnianie "Protokołów Mędrców Syjonu". Podobnie czynił amerykański król przemysłu samochodowego, Henry Ford. Działalność amerykańskich antysemitów cechowała głownie obawa przed żydowskimi rewolucjonistami. Ta fala antysemityzmu doprowadziła do uchwalenia w latach 1921-1924 ograniczeń imigracyjnych, które złagodzono dopiero po II wojnie światowej. Uniemożliwiło to uratowanie wielu Żydów podczas Holocaustu.

Od wiosny 1919 r. wzmagały się arabskie manifestacje wrogości przeciwko żydowskiej kolonizacji w Palestynie. Arabowie byli powstrzymywani tylko obecnością w Palestynie brytyjskiego Legionu Żydowskiego w sile 5 tys. żołnierzy w trzech batalionach. Brytyjczycy postanowili jednak zredukować jego siłę do kilkuset żołnierzy.

W 1919 roku w Moskwie (Rosja) odbyła się pierwsza konwencja młodzieżowego ruchu syjonistycznego HeHalutz (Pionier).

      Ruch HeHalutz

Lata 1919-1939 to okres wielkiego rozwoju społeczności żydowskiej w Polsce. Trzy miliony Żydów stanowiło około 10 % obywateli kraju. Rozkwitło życia religijne, kulturalne i polityczne. Wielu Żydów asymilowało się.
    W nowo odrodzonym państwie polskim, Żydzi zaczęli organizować się w partie polityczne. Po lewej stronie toczył się spór pomiędzy Polską Partią Socjalistyczną a żydowskim socjalistycznym Bundem (Algemajner jidiszer Arbeterbund). Bund dążył do sojuszu wszystkich lewicowych partii. Domagał się uznania języka jidysz za język urzędowy i przyznania prawa do samorządu. Żydowska Partia Ludowa również domagała się uznania jidysz za język urzędowy, a oprócz tego zagwarantowania procentowego obsadzania urzędów państwowych i żydowskiej autonomicznej reprezentacji. Najsilniejszą siłą polityczną byli syjoniści, rozproszeni jednak pomiędzy liczne ugrupowania - od socjalistycznego Poalej Syjon do religijnego Mizrachi. Jednoczył ich cel, pracy na rzecz nowego państwa żydowskiego w Palestynie, oraz poprawy warunków życiowych w samej Polsce. Dzieliły ich jednak poglądy na temat sposobu zrealizowania celu. Grupa syjonistów Icchaka Grunbauma (1879-1970) pragnęła zbudować silną pozycję Żydów w Polsce, i prowadziła bezkompromisową politykę. Natomiast wokół Leona Reicha (1879-1929) i Abrahama Ozjasza Thona (1870-1936) skupili się tzw. "galicjanie". Wykazywali oni znaczną elastyczność i wychodzili naprzeciw polskiemu rządowi i polskim partiom politycznym przy realizacji swoich celów. Nie chcieli oni prowokować antyżydowskich reakcji w polskim społeczeństwie. Podobne stanowisko reprezentowało Zjednoczenie Izraela (Agudas Isroel), będące zjednoczeniem partii ortodoksyjno-religijnych. Zachowywali oni neutralność i popierali polski rząd.
    W owym czasie największym uczonym talmudystą w Polsce był rabin Israel Meir Hacohen (1838-1933). Utworzył własną jesziwę. Napisał ponad 30 opracowań na temat etyki i prawa.

W 1919 r. niemiecki skrajny narodowy-socjalista Adolf Hitler, rozpoczął mówić o "wydaleniu Żydów z naszego narodu".
    W 1919 r. Anton Drexler, Dietrich Eckhard i Karl Herrer założyli w Niemczech Niemiecką Partię Pracy.
    W 1919, 1920 i 1923 r. niemieckie władze Bawarii dokonały masowych wysiedleń Żydów polskich. W latach 1919-1933 w Niemczech powstało 430 antysemickich organizacji, które wydawały ponad 700 antysemickich gazet i magazynów. Pod koniec 1920 r. rozprowadzono 120 tys. kopii "Protokółów Mędrców Syjonu".

W 1919 r. niemieckim ministrem spraw wewnętrznych został profesor prawa i przywódca berlińskiej kongregacji żydowskiej Hugo Preuss. Współpracował przy tworzeniu konstytucji Republiki Weimarskiej.

W 1919 r. Fritz Haber otrzymał Nagrodę Nobla z dziedziny chemii, za odkrycie amoniaku. Jest on uważany za "ojca trujących gazów".

W 1919 r. władze komunistyczne w Rosji rozwiązały gminy żydowskie, a ich majątek znacjonalizowano. Wszędzie tworzono rady (sowiety), które mogły używać języka jidysz jako języka urzędowego i otrzymały wiele uprawnień samorządowych.

------- Trzecia Aliyah -------

19 grudnia 1919 roku do portu Jaffa przypłynął statek "Rusłan" z 671 rosyjskimi Żydami (przypłynęli z Odessy) - byli to przeważnie ludzie wykształceni, uczeni, lekarze i artyści. Do końca roku do Palestyny przybyło ogółem 2 tys. Żydów.
    W latach 1919-1923 do Palestyny przybyła trzecia fala emigracji żydowskiej, licząca około 40 tys. Żydów. W trzeciej aliyah przeważali zwolennicy socjalistyczno-syjonistycznych ideologii z Europy Wschodniej. Byli to najczęściej młodzi ludzie, aktywiści organizacji syjonistycznych, bardzo często dobrze wykształceni. Dało to potężny impuls do rozwoju osadnictwa rolniczego.
    W 1919 r. Żydowski Fundusz Narodowy (JNF - Jewish National Fund) kupił znaczne obszary bagien w dolinie Jezreel. Przybywający do Palestyny nowi młodzi imigranci byli właśnie tam kierowani. Zakładali osady wiejskie, przeprowadzali melioracje, budowali drogi i systemy nawodnień.

--------------------------------------------------

Materiały opracowywane na podstawie: patrz Bibliografia.

--------------------------------------------------

    CIĄG DALSZY HISTORII: 1920-1939 - Brytyjski mandat w Palestynie

Na poczatek

  Izrael Kultura Historia Turystyka Pomoc duchowa Żydzi w Polsce Czasy i Fakty

Copyright ©2002-2012 by Gedeon