Halacha nakazuje oddawanie czci osobom,
które ukończyły 70 lat, a także swoim rodzicom. Nie wolno sprzeciwiać
się im, zwracać po imieniu, zawstydzać ich i tracić panowania
nad sobą w ich obecności. Dzieci mają obowiązek karmić i ubierać
swoich rodziców, wstawać z miejsca, gdy wchodzą i wyrażać się
o nich z szacunkiem.
Osoba na łożu śmierci powinna wyznać swoje
grzechy. Dokuczanie takiej osobie, denerwowanie jej uważane
jest za równe z morderstwem. Istnieje obowiązek czuwania przy
konającym. Widząc oznaki śmierci obecni rozdzierają szaty i
wołają: "Bądź błogosławiony Sędzio pełen prawdy".
Po śmierci wodę w tym pokoju wylewa się jako skażoną przez anioła
śmierci.
Śmierć przyjmuje się z rezygnacją. "Pan
dał, Pan zabrał; niech będzie błogosławione imię Pańskie".
Po stwierdzeniu zgonu trzeba niezwłocznie
przygotować się do pogrzebu. Przygotowuje się biały całun, dokładnie
myje ciało zmarłego i namaszcza je wonnościami. Tradycyjnie
pogrzeb odbywa się przed upływem 24 godzin od zgonu, by zwłoki
jak najszybciej znalazły się w ziemi (ekshumacja jest zabroniona).
Przygotowanie ciała zmarłego do pogrzebu odbywa się według ścisłych
reguł. Zwłoki zawija się w całun, i współcześnie wkłada się
do trumny. Wszystkimi tymi czynnościami zajmuje się błogosławione
bractwo (hebr. chewra kadisza). Przynależność do
tego bractwa uważana jest za szczególne wyróżnienie.
Po powrocie z pogrzebu do domu podaje się
posiłek pocieszenia, który przygotowują sąsiedzi lub przyjaciele,
aby żałobnicy nie trudzili się. Zazwyczaj podaje się na twardo
jajka (symbol toczącego się życia), soczewicę, chleb oraz wino.
Bardzo ważną rolę odgrywa społeczność pocieszająca żałobników.
Obowiązkowa żałoba trwa jedenaście miesięcy,
lecz po tygodniu, a kolejny raz po miesiącu, zostaje złagodzona.
Żydzi ortodoksyjni często na znak żałoby rozdzierają
szaty. Jest to ich zewnętrzne wyrażenie, a zarazem rozładowanie
bólu człowieka. Współcześnie najczęściej żałobę okazuje się
symbolicznym nadrywaniem klap płaszcza. Nie ma specjalnej modlitwy
żałobnej, jednak syn zmarłego ma przywilej odmówienia kaddiszu
- modlitwy wysławiającej Boga.
Na żydowskich cmentarzach nie kładzie się
kwiatów, lecz kamienie. Jest to trwałe świadectwo pamięci.
|