"Miszna" to zbiór ustnego
Prawa, zredagowany przez rabbiego Judę ha-Nasi (od hebr. słów:
"szana" - "powtarzać, nauczać";
stąd "miszna" - "powtarzanie, nauka").
"Miszna" została spisana w języku hebrajskim. Pracę
tę zaczął wykonywać rabbi Akiba, następnie rabbi Meir, i dokończył
ją rabbi Juda ha-Nasi.
Cały materiał "Miszny"
ułożony jest w sześć działów, zwanych "porządkami"
(po hebr. "sedarim"; od słowa "sedar"
- "porządek"). Każdy taki dział dzieli się
na traktaty (hebr. "masechet"), których
jest sześćdziesiąt trzy. Dzielą się one na rozdziały
(hebr. "perakim"), te zaś z kolei na lekcje
(hebr. "misznajot"). Aktualny podział "Miszny"
jest następujący:
I - "Seder Zeraim"
(hebr. "nasiona") - obejmuje wskazania dotyczące
prac rolnych. Przedstawia też prawa ubogich oraz kapłanów i
lewitów do plonów szczególnie ze żniw. Na porządek ten składa
się 11 traktatów:
(1)
"Berachot" (hebr. "błogosławieństwa")
- traktat przedstawia zagadnienie codziennych modlitw. Omawia
porządek i zasady codziennych modlitw i nabożeństw. Podaje również
pouczenia, jak należy dziękować Bogu za otrzymane dobrodziejstwa.
(2)
"Pea" (hebr. "skraj, bok")
- traktat omawia zagadnienie ilości zbóż i owoców, które należy
pozostawiać dla biednych na skraju pola lub na drzewie na skraju
sadu.
(3)
"Demaj" (hebr. "to, co wątpliwe")
- traktat zajmuje się płodami, zbożami i owocami, co do których
się wątpi, czy wydzielono z nich dziesięcinę.
(4)
"Kilajim" (hebr. "dwoistość",
"podwójność") - traktat omawia zasady zabraniające
mieszanie (krzyżowanie) dwóch gatunków roślin, zwierząt i odzieży.
(5)
"Szewiit" (hebr. "siódmy")
- traktat obejmuje zasady dotyczące roku szabatowego, czyli
co siódmego roku, w którym obowiązywało prawo umarzania długów,
a pola miały leżeć ugorem i odpoczywać.
(6)
"Terumot" (hebr. "dary") -
traktat omawia ilości i zasady dziesięciny dla lewitów i kapłanów.
(7)
"Maaserot" (hebr. "dziesięciny")
- traktat podaje zasady pobierania i składania dziesięcin oraz
sposobów ich spożytkowania.
(8)
"Maaser szeni" (hebr. "druga dziesięcina")
- traktat dotyczący dziesięcin, które należało spożywać w Jerozolimie.
Można ją było zamienić na pieniądze, by potem w Jerozolimie
nabyć za nią odpowiednie ofiary. Omawia również sposoby wykupienia
się od niej.
(9)
"Challa" (hebr. "ciasto",
"strucla", "część ciasta wydzielana
dla kapłanów") - traktat podaje informacje, kiedy i
z jakiego ciasta należy wydzielać część kapłanom i omawia sposoby
jego przyrządzania.
(10)
"Orla" (hebr. "obrzezek",
"napletek", "owoc niezerwany w ciągu
pierwszych trzech lat po zasadzeniu drzewa") - traktat
wyjaśnia, że przez pierwsze trzy lata po zasadzeniu nie wolno
zrywać owoców, których też nie można spożywać.
(11)
"Bikkurim" (hebr. "pierwociny")
- traktat podaje zasady i sposoby składania ofiar z pierwocin,
szczególnie z płodów rolnych.
II - "Seder Moed"
(hebr. "termin", "wyznaczony czas",
"święto") - porządek ten obejmuje 12 traktatów
zawierających prawa dotyczące obchodzenia świąt, świętowania
szabatu i odprawiania postów. Określa też zasady ustaleń kalendarza
żydowskiego, opartego na roku księżycowym.
(1)
"Szabat" (hebr. "dzień wypoczynku",
"sobota") - traktat podaje przepisy dotyczące
wypoczynku sobotniego i świętowania. Dokładnie ustala co wolno,
a czego nie wolno w tym dniu wykonywać.
(2)
"Eruwin" (hebr. "zmieszania")
- traktat podaje przepisy związane z szabatem. Określa symboliczne
obrządki czynione w szabat oraz te przypadające na piątek, gdy
przygotowywano jadło. Zawiera również wskazówki, w jaki sposób
można ominąć szczególnie uciążliwe zakazy dotyczące szabatu.
(3)
"Pesachim" (hebr. "Święto Pesach",
"Wielkanoc", "ofiara paschalna")
- traktat omawia przepisy dotyczące przygotowania i odprawiania
Święta Pesach, zabijania baranka paschalnego i tego, kiedy mają
obchodzić to święto ci, którzy nie mogli w nim uczestniczyć
w zwykłym terminie.
(4)
"Szekalim" (hebr. "szekle",
nazwa miary, wagi i monety) - traktat podaje zasady zbierania
ofiary pół szekla, która z dobrowolnej ofiary na budowę Świątyni,
stała się z upływem czasu dobrowolną daniną, podatkiem płaconym
na Świątynię w Jerozolimie.
(5)
"Joma" (hebr. "dzień") - traktat
zawiera przepisy dotyczące obchodzenia Dnia Pojednania (hebr.
"Jom Kippur"), obchodzonego dziesiątego dnia nowego
roku żydowskiego.
(6)
"Sukka" (hebr. "szałas") -
traktat podaje przepisy regulujące sposób świętowania Święta
Kuczek (hebr. "Sukkot").
(7)
"Beca" (hebr. "jajko") - traktat
zawiera zbiór przepisów związanych z obchodzeniem świąt.
(8)
"Rosz ha-Szana" (hebr. "początek roku",
"nowy rok") - traktat podaje przepisy dotyczące
ustalania nowiu księżycowego oraz obchodów Nowego Roku.
(9)
"Taanit" (hebr. "post", "umartwienie")
- traktat zawiera przepisy dotyczące postów, ich powodów i celów
oraz sposobów poszczenia i odprawiania modłów w dni postne.
(10)
"Megilla" (hebr. "zwój") -
traktat przedstawia przepisy dotyczące zwojów pergaminowych,
na których spisane były księgi Tory. Szczególnie dotyczyły one
zwoju Księgi Estery, odczytywanej w Święto Purim.
(11)
"Moed Katan" (hebr. "małe święto")
- traktat podaje przepisy dotyczące dni pomiędzy pierwszym i
siódmym dniem Święta Pesach, oraz pomiędzy pierwszym i ósmym
dniem Święta Kuczek. Wymienia prace, które w te dni wolno wykonywać.
(12)
"Chagiga" (hebr. "uroczystość",
"świętowanie", "świąteczna ofiara")
- traktat zawiera dodatkowe przepisy dotyczące świętowania trzech
świąt pielgrzymich (hebr. "szeloszet ha-regalim"),
tzn. Pesach, Szawuot i Sukkot.
III - "Seder naszim"
(hebr. "kobiety") - porządek obejmuje 7 traktatów
zawierających prawa dotyczące małżeństwa i rozwodu oraz zasady
regulujące pożycie małżeńskie.
(1)
"Jewamot" (hebr. "bratowa",
"bezdzietna wdowa po zmarłym bracie") - traktat
zawiera przepisy związane z braniem lewiratu oraz podaje przepisy
zabraniające związków małżeńskich w pewnych okolicznościach.
(2)
"Ketuwot" (hebr. "kontrakty małżeńskie")
- traktat podaje prawa dotyczące spisywania i przestrzegania
kontraktów przedmałżeńskich zawieranych przed ślubem, oraz omawia
ich skutki prawne i społeczne.
(3)
"Nedarim" (hebr. "śluby, ślubowania")
- traktat przedstawia prawa dotyczące ślubów i przysiąg, oraz
ich ograniczenia i unieważnienia.
(4)
"Nazir" (hebr. "poświęcający się Bogu")
- traktat zawiera przepisy dotyczące ślubu nazireatu, czyli
poświęcenia się Bogu w określony sposób. Omawia obowiązki nazireatu
oraz okoliczności naruszenia takiego ślubu.
(5)
"Gittin" (hebr. "rozwody",
"listy rozwodowe") - traktat podaje przepisy
regulujące sprawy rozwodów.
(6)
"Sota" (hebr. "kobieta zamężna",
"podejrzana o cudzołóstwo") - traktat zawiera
zasady przedstawiania podejrzeń o cudzołóstwo, sposoby ich dowodzenia
i obrony oraz skutki prawne, a także kary za takie występki.
(7)
"Kidduszin" (hebr. "poświęcenie",
"zaślubiny") - traktat podaje zbiór praw dotyczących
zawierania związku małżeńskiego oraz podaje sposoby, dzięki
którym można zawrzeć małżeństwo.
IV - "Seder Nezikin"
(hebr. "szkody") - porządek obejmuje 10 traktatów
stanowiących kodeks prawa cywilnego i karnego, obowiązującego
w czasach niepodległości Izraela. Trzy pierwsze traktaty to
prawo cywilne. Następne traktaty zajmują się prawem karnym i
organizacją trybunałów sądowych od najwyższego do najniższego
stopnia oraz regulują procedurę sądową.
(1)
"Bawa Kamma" (hebr. "pierwsze wrota",
"pierwszy dział") - traktat wyjaśnia szkody
w węższym znaczeniu, tj. kradzieże, rabunek i uszkodzenia ciała.
Omawia poniesione straty i sposoby regulowania odszkodowań,
oraz podaje zasady karania sprawców.
(2)
"Bawa mecyja" (hebr. "średnie wrota",
"średni dział") - traktat zawiera prawa dotyczące
ruchomości, głównie rzeczy znalezione. Reguluje sprawy zysków
przy zakupie i sprzedaży, udzielaniu pożyczek, najmowaniu robotników
i ich wynagradzaniu, dzierżawy, rękojmi i zastawów.
(3)
"Bawa batra" (hebr. "ostatnie wrota",
"ostatni dział") - traktat obejmuje przepisy
i prawa dotyczące nieruchomości, własności publicznej i prywatnej,
zasiedzenia, sprzedaży, dziedziczenia i sporządzania odpowiednich
dokumentów prawnych.
(4)
"Sanhedrin" (hebr. "sanhedryn")
- traktat stanowi zbiór przepisów regulujących działanie sądów
różnych typów. Reguluje zakres władzy sędziów, prawo procesowe
i procedury sądowe (badanie świadków, osądzanie spraw, wydawanie
wyroków, itp.). Podaje wykaz win za które stosuje się karę śmierci
i omawia sposoby jej wykonywania. Przedstawia prawa dotyczące
arcykapłana i króla.
(5)
"Makkot" (hebr. "uderzenia",
"ciosy") - traktat zawiera przepisy dotyczące
kar chłosty, przewidzianej za pewne przewinienia i sposobu jej
wykonania.
(6)
"Szewuot" (hebr. "przysięgi")
- traktat zawiera prawa dotyczące różnych rodzajów przysiąg
oraz podaje zasady dotyczące rytualnej nieczystości.
(7)
"Edujot" (hebr. "świadectwa",
"zeznania") - traktat zajmuje się głównie świadectwami
mędrców składanymi w wątpliwych sprawach w sądzie w Jawne.
(8)
"Awoda zara" (hebr. "bałwochwalstwo")
- traktat zajmuje się problemem bałwochwalstwa i obcych kultów,
oraz postawą wobec ich czcicieli.
(9)
"Awot" (hebr. "ojcowie") -
traktat zawiera ujęte w formę aforyzmów wypowiedzi mędrców działających
od 300r.p.n.e. do 200r.n.e. Podkreśla wielkie znaczenie studiowania
Tory oraz zachowywania przykazań.
(10)
"Horajot" (hebr. "pouczenia",
"rozstrzygnięcia", "decyzje")
- traktat podaje prawo dotyczące procedury, którą należy stosować,
jeśli sanhedryn lub arcykapłan podjęli błędne decyzje oraz wskazuje
ofiary przebłagalne za grzech, które należy wtedy złożyć.
V - "Seder Kodaszim"
(hebr. "świętości") - porządek zawiera 11 traktatów
obejmujących prawa zajmujące się ofiarami, ubojem rytualnym
i porządkiem kultu świątynnego. Omawia również prawa i obowiązki
kapłanów.
(1)
"Zewachim" (hebr. "ofiary ze zwierząt")
- traktat zajmuje się zwierzętami przeznaczonymi na ofiarę,
podaje zasady ich wyboru oraz zabijania i składania ofiary.
(2)
"Menachot" (hebr. "ofiary dziękczynne")
- traktat omawia ofiary pokarmowe składane z mąki, oliwy i kadzidła.
Podaje także niektóre prawa ceremonialne.
(3)
"Chullin" (hebr. "rzeczy świeckie"
czyli to, co powszechnie, świeckie, niepoświęcone) - traktat
zawiera prawa dotyczące zabijania zwierząt na zwykły, powszedni,
świecki użytek oraz podaje przepisy określające rytualną czystość
mięsa i sposób jego badania. Określa rodzaje mięsa zakazanego.
(4)
"Bechorot" (hebr. "pierworodność",
"pierwszeństwo") - traktat zawiera prawa dotyczące
pierworodnych mężczyzn i zwierząt.
(5)
"Arachin" (hebr. "wartość",
"ceny") - traktat podaje równowartość opłat,
jakie należy płacić za wykupienie osób, domów lub pól przeznaczonych
uprzednio na podstawie złożonego ślubu na rzecz Świątyni w Jerozolimie.
(6)
"Temura" (hebr. "zamiana")
- traktat podaje zasady umożliwiające w pewnych okolicznościach
zamianę zwierzęcia przeznaczonego na ofiarę.
(7)
"Keritot" (hebr. "wycięcia",
"wytępienia") - traktat zajmuje się karą wytępienia
(hebr. Karet), za którą uważa się wczesną utratę życia bez potomstwa.
Podaje 36 grzechów, które na podstawie Tory uważa się za tak
ciężkie, że zasługują na karę śmierci. Omawia też ofiary, które
mogą od takiej kary ocalić.
(8)
"Meila" (hebr. "sprzeniewierzenie",
"pogwałcenie") - traktat zajmuje się zbezczeszczeniem
rzeczy świętych i świętokradztwami. Omawia następstwa użycia
rzeczy poświęconych do celów świeckich.
(9)
"Tamid" (hebr. "zawsze", "nieustannie")
- traktat zawiera prawa dotyczące nieustannej ofiary całopalnej
składanej codziennie rano i wieczorem, oraz przepisy dotyczące
ofiar w Świątyni w Jerozolimie.
(10)
"Middot" (hebr. "miary") -
traktat opisuje plan, wymiary, wyposażenie i urządzenie Świątyni
w Jerozolimie (z czasów przed jej zburzeniem w 70 roku n.e.).
(11)
"Kinnim" (hebr. "gniazda ptasie")
- traktat podaje przepisy regulujące ofiary z ptaków, składane
po urodzeniu dziecka lub przez biednych jako przebłaganie za
niektóre winy.
VI - "Seder Tohorot"
(hebr. "czystości", "oczyszczenia")
- porządek zawiera 12 traktatów omawiających różnego rodzaju
rytualne nieczystości i obrzędy oczyszczające, czyli sposoby
uwolnienia się od niej.
(1)
"Kelim" (hebr. "naczynia",
"sprzęty") - traktat podaje w 30 rozdziałach
zbiór praw dotyczących nieczystości różnych sprzętów i naczyń,
w tym okryć i odzieży. Omawia sposoby usunięcia tych nieczystości.
(2)
"Chalot" (hebr. "namioty")
- traktat zajmuje się trwającą siedem dni rytualną nieczystością
pomieszczeń, przedmiotów i osób, spowodowaną przez znajdujące
się przy nich ludzkie zwłoki.
(3)
"Negaim" (hebr. "plagi", "rany",
"trądy") - traktat zawiera prawa regulujące
kontakty z trądem i osobami trędowatymi, ich szatami i pomieszczeniami.
Podaje sposoby oczyszczenia po wyleczeniu z trądu.
(4)
"Para" (hebr. "krowa") - traktat
obejmuje prawa dotyczące czerwonej jałówki (hebr. "Para
aduma"), stanowiącej ofiarę związaną z obrzędem oczyszczenia
osób, które stały się rytualnie nieczyste przez kontakt ze zmarłym.
(5)
"Tohorot" (hebr. "czystości",
"oczyszczenia") - traktat zajmuje się przypadkami
mniejszej nieczystości rytualnej, której skutki trwają tylko
do zachodu słońca.
(6)
"Mikwaot" (hebr. "kąpiele rytualne")
- traktat omawia rozmiary zbiorników do oczyszczającej kąpieli.
Podaje też warunki rytualnej kąpieli oraz zasady rytualnego
zanurzania.
(7)
"Nidda" (hebr. "menstruacja")
- traktat zajmuje się rytualną nieczystością kobiet spowodowaną
menstruacją lub urodzeniem dziecka. Podaje zasady oczyszczenia
się z tej nieczystości.
(8)
"Machszirin" (hebr. "narzędzia",
"sprzęty") - traktat podaje zasady, które sprawiają,
że żywność staje się rytualnie nieczysta.
(9)
"Zawim" (hebr. "cierpiący na upławy")
- traktat podaje reguły dotyczące rytualnej nieczystości osób,
spowodowanej przez upławy lub kontakt z osobą dotkniętą taką
dolegliwością.
(10)
"Tewul jom" (hebr. "zanurzenie dzienne")
- traktat zajmuje się drobniejszymi przypadkami rytualnej nieczystości,
która utrzymuje się po rytualnej kąpieli jeszcze do końca dnia.
(11)
"Jadaim" (hebr. "ręce") -
traktat omawia rytualną nieczystość rąk i ich oczyszczenie przez
obmycie, podając sposoby obmycia. Omawia też kanoniczność niektórych
ksiąg biblijnych i różnice pomiędzy faryzeuszami i saduceuszami.
(12)
"Ukcin" (hebr. "szypułki",
"kolce", "ostrza") - traktat
omawia rytualne nieczystości przenoszone na rośliny i owoce.
Taką jest "Miszna".
Jest to treściwie zebrane sądownictwo. Pracę tę wykonano na
przestrzeni 800 lat. Usunięto z nich wszelkie dyskusje i komentarze
nie wymagane konieczną potrzebą. Z tych usuniętych materiałów
ułożono osobno kodeks ustny, nie posiadający ogólnego uznania.
Jest jeszcze "Miszna zewnętrzna"
(hebr. "Berajthoth") powstała w kilka wieków
po zredagowaniu "Miszny" oficjalnej. Nazwa "zewnętrzna"
ma oznaczać "odrębna od właściwej Miszny".
Następnie są rozprawy i dodatki należące
z prawa do "Miszny", a nazwane "Tosefta"
(hebr. "uzupełnienia"). A na zakończenie jest
egzegetyka i metodologia części halachicznej: "Syfre"
(traktująca o dwóch ostatnich księgach Mojżeszowych), "Safra"
(ma ona za przedmiot 3 Księgę Mojżeszową) i "Mechilta".
|