Gdy Świątynia w Jerozolimie została zniszczona, synagoga stała się głównym miejscem kultu i modlitwy Żydów. To teraz rozwinęła się w pełni instytucja synagogi. Tę pracę odbudowy judaizmu podjęli Faryzeusze. Poglądy Faryzeuszy były prawdopodobnie najlepiej przystosowane do ówczesnych czasów w zawierusze jaka nagle spadła na Żydów. Faryzeusze wysuwali na pierwsze miejsce indywidualizm i uniwersalizm, które stały się podstawą odbudowy judaizmu po katastrofie. Według nich, Bóg nie panuje tylko nad Judeą, lecz Jego władza i opatrzność rozpościera się na całą ziemię. Nie był On Bogiem tylko jednego narodu, lecz Bogiem każdego człowieka. Dzięki tym poglądom, Żydzi nadal wierzyli, że Bóg Izraela nadal panuje. W tych nowych warunkach Żydzi powinni utrzymywać zasady i więzi judaizmu.

Gdy w 69 r. rabbi Jochanan ben Zakkai opuścił w trumnie oblężone przez rzymskie wojska miasto Jerozolimę, i zamieszkał w mieście Jawne, uzyskał zgodę od rzymskiego wodza Wespezjana na założenie tam szkoły religijnej. W tej miejscowej uczelni (hebr. "bet midrasz") zaczął on nauczać i objaśniać Prawo. Był on jednym z pierwszych, którzy uważali, że ocalenie judaizmu od zagłady polegać będzie na usystematyzowaniu praw i doktryn, oraz przystosowaniu religii do zmian i nowej sytuacji Żydów. Uczelnia w Jawne szybko stała się wzorem dla jeszyw (uczelni religijnych) i synagog w diasporze.
    Jochanan ben Zakkai był uczniem i następcą Hillela. Rabban Zakkai szybko zgromadził wokół siebie grupę uczniów i uczonych w Prawie. Mówiono o nim, że nigdy nie odkładał Pisma ani Miszny. Zajmował się "Gemarą", "halachami" i "hagadami", szczegółowymi sprawami z Tory i naukami uczonych "soferim", zarówno łatwymi, jak i trudnymi.
    Uczniowie Zakkaja zostali uznani za przewodników narodu, i to nie tylko przez garstkę ocalonych w Judei, lecz i przez całą diasporę. Kontynuowali oni dzieło rozpoczęte przez swojego mistrza. Byli oni zwolennikami "szkoły Hillela". Swoją pojednawczością i zamiłowaniem pokoju zjednywali sobie przyjaciół i umieli odnaleźć się w nowym położeniu. Nie zajmowali się przy tym polityką, lecz wyłącznie ocaleniem nauki, pielęgnując nadzieje mesjańskie.
    Ponieważ Rzymianie zlikwidowali Sanhedryn, rabban Jochanan ben Zakkai zorganizował nową żydowską radę, mającą ustalać daty żydowskiego kalendarza oraz podejmować ważne decyzje dla wyznawców judaizmu. Rada ta stała się z czasem nowym Sanhedrynem i była uznaną przez większość rozproszonych Żydów władzą. Przewodniczący rady, zwany księciem (hebr. "nasi"), zyskał uznanie od Rzymian, którzy uważali go za najwyższego zwierzchnika i patriarchę Żydów w Imperium Rzymskim. Stan ten utrzymywał się faktycznie do końca V wieku. Początkowo przełożonym Sanhedrynu był Jochanan ben Zakkai, ale gdy mógł ujawnić się prawowity właściciel tego urzędu, natychmiast ustąpił. Przełożonym Sanhedrynu został wtedy Gamaliel, syn rabi Szymona ben Gamaliela, który zginął w czasie oblężenia Jerozolimy. Zastępcą przewodniczącego Sanhedrynu był "Ab Beth-Din" (hebr. "ojciec domu sądowego"), kierujący sądownictwem.
    Jawne zastąpiła zburzoną Jerozolimę i stała się religijno-narodowym ogniskiem dla rozproszonych gmin żydowskich. Najważniejszą czynnością Sanhedrynu z Jawne było ustanowienie kalendarza świątecznego.

Rabini uzyskali wtedy pewne przywileje polityczne. Instytucja rabina, łączyła w sobie cechy uczonego, sędziego i przywódcy religijnego opierającego się na tradycji ustnej. Rabini prowadzili rozległą działalność misyjną w środowisku żydowskim. Wywodzili się po części z tradycji kapłańskiej, która upadła wraz ze zniszczeniem Świątyni. Mniej więcej od tego czasu można mówić o początkach judaizmu rabinicznego, czyli tradycyjnego.

---------------------

Po śmierci rabbana Jochanana ben Zakkai, jego najwybitniejsi uczniowie odbyli naradę nad wyborem miejsca, w którym miano nadal uprawiać naukę. Wybrano Jawne. Jedynie Eleazar Ben-Arach zdecydował się na przeniesienie do odbudowanego Emmaus. W Jawne pozostali Gamaliel, Jozue, Akiba i inni. Nauczali oni w uczelni w Jawne oraz zakładali mniejsze szkoły religijne w innych miastach. Eliezar nauczał w Liddzie, Jozue w Bekiin (pomiędzy Jawne a Liddą).
    Głównymi filarami szkoły w Jawne po odejściu rabina Zakkai byli dwaj jego uczniowie: rabbi Eliezer ben Hyrkanos i rabbi Jehoszua ben Chananja. Obaj zyskali wielkie znaczenie, rozgłos i sławę. Byli głównymi autorytetami w wykładaniu tradycyjnej nauki judaizmu. Rabbi Eliezer wprowadził do Miszny ponad trzysta dwadzieścia zasad, a rabbi Jehoszua wprowadził ponad sto czterdzieści zasad i przepisów. Rabbi Eliezer głosił zasadę: "Uczyń z (nauki i praktyki) Tory swoje stałe zajęcie". Rabbi Jehoszua ben Chananja stał się sławny dzięki swym ciętym odpowiedziom, pełnym mądrości, rozwagi i subtelności. Umiał on w dyskusjach wynajdywać niezawodne i logiczne argumenty. Nazywano go obrońcą Tory. Rabbi Jehoszua był przekonany, że właśnie Tora, która jako prawo życia winna być sumieniem narodu, zapewni mu spokój, bezpieczeństwo i szczęście. Całą swą mądrość wykorzystywał, aby nieść pociechę całemu narodowi. Jego życzliwość i dobroć uczyniły go sławnym.

W Jawne skupili się faryzejscy mędrcy i uczeni. Starali się oni ratować życie duchowe narodu. Nie było to łatwe zadanie, gdyż po śmierci Zakkaja ponownie wybuchły spory pomiędzy zwolennikami "szkoły Hillela" a zwolennikami "szkoły Szammaja". Dwa skłócone ze sobą stronnictwa odmiennie wykładały Pisma i Zakon, odmiennie stosowały naukę w praktyce. Wydawało się, że judaizm posiada dwa prawa. Stopniowo narastała opozycja względem rabbiego Eliezera. A ponieważ był on osobowością zbyt silną, nie liczył się z opinią innych mędrców. W ten sposób stał się przyczyną poważnych sporów w akademii, i to w czasie, gdy ośrodek przejmował duchowe kierownictwo nad całym narodem. Spory doprowadziły do wykluczenia Eliezera od kierowania uczelnią w Jawne.
    Pracę pojednania skłóconych ze sobą stronnictw podjął się Gamaliel II, noszący tytuł "nasi" (książę) Sanhedrynu. W owym czasie przełożony nad uczelnią w Jawne był równocześnie przełożonym Sanhedrynu. Był on jedną z najbardziej znaczących postaci owego pokolenia. Był wielkim uczonym i doskonałym organizatorem, odznaczającym się energią, siłą, odwagą i głęboką wiarą. Wyróżniał się przy tym łagodnością i szlachetnością. Był życzliwy, litościwy, dobrotliwy, miłosierny i zręczny. Rabbi Gamaliel całkowicie poświęcił się swojej dziejowej misji. Główną troską Gamaliela stało się uchronienie judaizmu przed grożącym mu rozszczepieniem. Wprowadził on zasadę, że dopiero uchwała Sanchedrynu nadawała każdemu prawu moc i powagę. Nad wykonaniem prawa czuwał nasi, który otrzymał od Rzymian tytuł patriarchy.
    Sanhedryn opowiedział się za wykładnią Prawa według "szkoły Hillela". Wszyscy za wyjątkiem rabina Jozue podporządkowali się tej decyzji. Gamaliel jednak czuwał nad wykonaniem postanowionego prawa i nie dopuścił do wybuchu waśni pomiędzy stronnictwami. Pozwolono każdemu żyć według własnych przekonań, pod jednym jednak warunkiem, że orzeczenia szkoły Hillela pozostały dla ogółu jedyną normą. Wszelki przejaw buntu Sanhedryn tłumił przy pomocy klątwy, którą posługiwano się bezwzględnie.
    W ten to sposób, ta mała instytucja, uczelnia w Jawne przekształciła się w Sanhedryn. Za zgodą Rzymian stał się on faktycznym i rzeczywistym przedstawicielstwem narodu, kierującym wszystkimi jego sprawami świeckimi i religijnymi, jednostkowymi i publicznymi, cywilnymi i karnymi, społecznymi i karnymi. Został przywrócony system sądowy, z najwyższym Trybunałem zgromadzenia w Jawne. Ale rabbi Gamaliel nie poprzestawał na tym. Odbywał częste podróże po kraju wędrując od miasta do miasta i osobiście doglądając organizację gmin żydowskich. Uregulowano całe życie religijne Żydów. Modlitwa, studia Zakonu i miłosierne uczynki zastąpiły obrządki przy ofiarach w zburzonej Świątyni Jerozolimskiej. Wśród jego ważniejszych decyzji należy wymienić podjęcie ponownego obchodzenia święta Paschy w nowych regułach i nowej formie po zniszczeniu Świątyni. Wtedy także podjęto decyzję ważną dla religijnego życia Żydów. Mianowicie ustanowiono tekst "osiemnastu błogosławieństw" (hebr. "szemone esre berachot") stanowiących centralny punkt modlitwy odmawianej po dzisiejsze czasy. Zawiera ona bogactwo myśli i uczuć wiary, postawy etycznej, jak i świadomości narodowej, nadziei i ufności w Boską sprawiedliwość. Modlitwa ta jest w praktyce wyznaniem wiary Żydów. W późniejszych czasach dodano jeszcze dziewiętnaste błogosławieństwo za heretyków (hebr. "Birkat ham-minim"). Rabbi Gamaliel szczególnie często odczytywał Psalm 15. Dlatego zapoznamy się z jego treścią, ale przedtem przypomnijmy sobie, że tradycja żydowska zastąpiła występujące w oryginale Imię Boga słowem "Pan", czyli "Adonai". Żydzi uczynili tak, gdyż uważali Imię Boga za tak święte, że nie wolno Go wypowiadać.

        "Panie! Kto będzie przebywać w Twoim namiocie?
     Kto zamieszka na Twej świętej górze?
        Ten, kto postępuje nienagannie, wykonuje sprawiedliwość,
              mówi prawdę w swoim sercu, nie obmawia swym językiem,
              nie czyni zła swemu bliźniemu,
              nie hańbi swego bliskiego.
        Sam czuje się niegodny w oczach wzgardzonego,
              czci tych, którzy lękają się Pana.
        Choćby złożył przysięgę na własną szkodę,
              nie zmieni jej.
        Nie daje swych pieniędzy na lichwę
              i nie bierze wziątku, aby szkodzić niewinnemu.
        Kto tak czyni nigdy się nie zachwieje"         (Psalm 15:1-5)

Rabbi Gamaliel był bardzo wymagający i surowy dla siebie. Nie pouczał innych, ale zaczynał naukę od stosowania zasad najpierw przez samego siebie, aby potem przekonywać słowem i siłą przykładu. Zawsze szukał dla swoich słów podstawy w świętych pismach. Był człowiekiem ostrożnym, skromnym i świadomym wielkiego poczucia odpowiedzialności.

Najbardziej pobożni Faryzeusze stworzyli rodzaj stowarzyszenia lub "zakonu". Nazywali siebie "towarzyszami" (hebr. Chaberim) i drobiazgowo przestrzegali liczne przykazania Zakonu, zwłaszcza te dotyczące dziesięcin i czystości lewickiej. Ślubowali oni posłuszeństwo zasadom Zakonu i pogardzali wszystkimi, którzy popierali w jakimkolwiek zakresie interesy Rzymu. Pogardzali także prostym ludem wiejskim, który nie był wykształcony i nie rozumiał zawiłości Tory. Chaberim uważali prosty lud za nieczysty. W ten sposób wiejska grupa społeczeństwa żydowskiego w Judei została w znacznym stopniu odcięta od kontaktu z klasą wykształconą i studiującą Pisma. Powstała u tych ludzi pustka w ich życiu religijnym.